najstarsze reprezentacje grzybów halucynogennych na świecie (pdf)
wersja pdf

zakładki

szukaj na psilosophy:  
   


Ten artykuł jest bezpośrednio powiązany z następującym/i artykułami::
etnomikologia w naskalnej sztuce saharyjskiej


Najstarsze reprezentacje grzybów halucynogennych na świecie

(Pustynia Sahara, 9000-7000 lat p.n.e.)

(The oldest Representations of Hallucinogenic Mushrooms in the world)
by

Giorgio Samorini


[ tłumaczenie: cjuchu ]

Skrót - Pomysł, że zastosowanie halucynogenów powinno być źródłem inspiracji dla pewnych form prehistorycznej sztuki naskalnej nie jest nowy. Po przelotnym przebadaniu przykładów takiej sztuki, artykuł ten zamierza skupić uwagę na grupie malowideł naskalnych z Pustyni Sahara, na pracach przedneolitycznych Wczesnych Zbieraczy, na których wielokrotnie przedstawiane są wizerunki grzybów. Polichromiczne sceny zbierania, wielbienia i ofiarowania grzybów, oraz wielcy zamaskowani "bogowie" pokryci grzybami, nie wspominając innych istotnych szczegółów, prowadzą nas do założenia, że mamy do czynienia ze starożytnym kultem grzyba halucynogennego. To, co niezwykłe w tych etnomykologicznych pracach, stworzonych 7000-9000 lat temu, to że faktycznie mogą odzwierciedlać najbardziej starożytną kulturę ludzką jak dotąd udokumentowaną, w której wyraźnie przedstawione jest rytualne stosowanie grzybów halucynogennych. Jak wyobrażali sobie ojcowie współczesnej etnomykologii, a w szczególności R. Gordon Wasson, to saharyjskie świadectwo ukazuje, że stosowanie halucynogenów sięga Okresu Paleolitu i że stosowanie ich odbywało się zawsze w kontekstach i rytuałach natury mistyczno religijnej.

Malowidła oraz nacięcia naskalne z okresu prehistorycznego są znajdowane na całym świecie, i służą jako świadectwo przedpiśmiennej historii ludzkich kultur. Sztuka naskalna, pierwsza trwała forma komunikacji wizualnej znana człowiekowi, ta sama sztuka, która prowadzi do wynalezienia pisma, sięga prawie początkom ludzkości. W rzeczywistości, w Tanzanii, jak również w Australii, istnieją malowidła naskalne, które zdają się sięgać 40.000 lat wstecz i więcej (Anati, 1989).

Ponieważ większość prac sztuki naskalnej była rytami inicjacyjnymi albo była z nimi związana, lub była częścią praktyki religijnej i jej kontekstu, pomysł, że prace te powinny być powiązane z zastosowaniem roślinności halucynogennej (co dla pewnych konkretnych przypadków zostało już przedstawione na podstawie danych etnograficznych i etnobotanicznych) nie jest zaskoczeniem. Zastosowanie to, tam gdzie się pojawia, jest historycznie związane z kontrolowanymi rytuałami obejmującymi grupy społeczne różnych wielkości. Nie jest prawdopodobnie przypadkiem, że obszary gdzie znajdowane są przykłady sztuki naskalnej - obszary, na których twierdzi się najczęściej, że mogło występować zastosowanie halucynogenów, na podstawie przedstawionych scen lub na podstawie uznania, że praktyka ta mogłaby służyć jako źródło inspiracji - są również obszarami gdzie znajdowane są najsłynniejsze przykłady pod względem wyobraźni, znaczenia mitologicznego i polichromii.

Możemy na przykład rozważyć prace archeologiczne (lub raczej "archeo-etno-botaniczne") dotyczące najdalej położonych na wschód obszarów Syberii, wewnątrz koła podbiegunowego, na brzegach rzeki Pegtymel. Został tam znaleziony rozległy obszar petroglificzny sięgający lokalnego okresu neolitycznego. Wśród tych prac odnaleźliśmy zbieraczy grzybów (Dikov, 1971). W niektórych przypadkach odnaleźliśmy kobiety noszące długie i zdobne "obręcze uszne" i mające ogromny grzyb na głowach, figurki o postawie ludzi próbujących utrzymać równowagę. Krępa budowa i zdobienie na grzybie prowadzi do przypuszczenia, że grzyby te to Amanita muscaria (Muchomor), grzyb halucynogenny związany najczęściej z praktykami szamańskimi w Eurazji i Ameryce Północnej (Wasson, 1979). Grzybowe motywy zostały również odnalezione na petroglifach prehistorycznych osad z półwyspu Kamczatki na brzegach jeziora Ushokovo (Dikov, 1979). Paleolityczna kultura Ushokovo (protoeskimoska) należy do grupy ludzi, którzy wydali na świat różne paleoeskimoskie kultury Ameryki Północnej (drugie tysiąclecie przed Chrystusem). Można sobie wyobrazić, że ci protoeskimosi należą do ludzi, którzy zawarli w swej kulturze, w formie embrionu, "protoszamańskie" praktyki religijne.

W Kalifornii, sztuka naskalna z rejonów zamieszkiwanych przez Czumaszów i Jokutów, polichromiczny sposób malowania - szczególnie widoczny podczas fazy stylistycznej znanej jako "malunkowy Styl Santa Barbara" - została powiązana z kultem "toloacze" skoncentrowanym wokół "Jimsonweed" (halucynogennej rośliny z rodzaju Datura) znanej z zastosowania przez wiele plemion Indian kalifornijskich i meksykańskich (Campbell, 1965:63-64; Wellmann, 1979 i 1981). Najwidoczniej pierwsze przykłady sztuki naskalnej Czumaszów sięgają 5000 lat wstecz (Hyder i Oliver, 1983).


Tin-Tazarift (Tassili w Algierii) - Tańczące zamaskowane postaci antropomorficzne trzymające grzyby (według Lajoux, 1964)

Imponujące malunki znad rzeki Pecos w Teksasie zostały również powiązane z kultem "meskalowym" (Sophora secundiflora, halucynogenna fasolka, która była stosowana podczas obrzędów inicjacji przez indiańskie plemiona z tego regionu) (Howard, 1957). Furst (1986) stwierdza, że kult meskalowy sięga 10.000 lat wstecz, to znaczy do Okresu Myśliwych Paleoindiańskich z końca epoki plejstoceńskiej. Wykopaliska archeologiczne przeprowadzone na obszarach, gdzie znaleziono malowidła, ujawniły po datowaniu Węglem-14, że nasiona meskalu sięgają do 8000 lat p.n.e. Podczas niektórych z tych wykopalisk został również odnaleziony Pejotl (Lophophora williamsi) (Campbell, 1958).

Interesujące i dość wyraźne zastosowanie "kohoby", halucynogennej tabaki otrzymywanej z drzewa Anadenanthera peregrina zostało udokumentowane w sztuce ludzi z Barbon Caves w Republice Dominikany (Pagan Perdomo, 1978). Sztuka ta jest prawdopodobnie przykładem Późnej Kultury Antylskiej z Tainos i sięga okresu tuż przed przybyciem Hiszpanów. Na malarstwie tym wielokrotnie przedstawiany jest temat wdychania kohoby - za pomocą trzcinowych rurek (Franch, 1982).

Zastosowanie halucynogenów jako znaczącego źródła inspiracji było również związane z peruwiańską sztuką naskalną. Sztuka naskalna w tym przypadku dotyczy wcięć na skale, co można zobaczyć w pracach z Rio Chinchipe w północnym Peru, zrobionych prawdopodobnie pod wpływem zastosowania "ajahuaski" (gat. Banisteriopsis i pokrewne) (Andritzky, 1989:55-57). To, że jest to starożytna praktyka jest potwierdzone przez odkrycia archeologiczne (Naranjo, 1986). Również w sztuce naskalnej Samanga, górzystego rejonu prowincji Ayabaca (Piura), pośród petroglifów, znajdziemy figurki, które zostały zinterpretowane jako wyobrażenia "San Pedro" (Trichocereus pachanoi), halucynogennego kaktusa stosowanego wciąż w północnym Peru i Ekwadorze podczas rytuałów szamańskiego uzdrawiania (Polia, 1987 i 1988).


Tin-Abouteka (Tassili w Algierii) - "Okrągłe Głowy" faza piktorialna (Nota, w prawej środkowej części zdjęcia wyobrażenie ryby z grzybopodobnymi symbolami).

Wskazówki archeologiczne na zastosowanie halucynogenów znajdowane są faktycznie w wielu kulturach przedkolumbijskich (Dobkin de Rios, 1974; Furst, 1974).

Ostatnio nawet przedstawiono, że nawet najbardziej starożytna sztuka paleolityczna z sanktuariów jaskiniowych Franco-Cantabrica była pod wpływem odmienionych stanów świadomości, otrzymanych różnymi metodami, wśród których było wykorzystanie halucynogenów (Lewis-Williams i Dowson, 1988). "Psychogramy" okresu paleolitycznego, serie grafemów anikonicznych (punkty, linie pionowe, okręgi, zygzaki, romby, itp.), które wraz z wyobrażeniami zoomorficznymi, pokrywają ściany europejskich jaskiń paleolitycznych, mogą być rozpatrywane jako owoc stanów entoptycznych, fosfenicznych lub halucynacyjnych, typowych zjawisk sensorycznych, należących do dziedziny odmienionych stanów świadomości, co można wywnioskować z dobrze znanego badania Reichela-Dolmatoff'a nad Tukano w Amazonii (1978:43-47). Ponadto odnotowane już zostały, naturalne zmiany świadomości w wyniku długotrwałej izolacji sensorycznej. W głębokich paleolitycznych jaskiniach warunki te mogą odstręczać umysł. Nawet jeśli sam "model neuropsychologiczny" przedstawiony przez Lewisa-Williamsa i Dowsona nie jest wystarczający do zinterpretowania tego złożonego zjawiska jakim jest sztuka paleolityczna, model ten toruje przynajmniej drogę przypuszczeniu, że czynniki odmienionego umysłu mogły przyczynić się do prehistorycznej chęci sztuki.

W punkcie tym, powinniśmy wspomnieć teorię Kaplan'a (1975), że grzyby są przedstawiane w szwedzkiej sztuce jaskiniowej, z długiej skandynawskiej epoki brązu.


Geograficzne rozmieszczenie Stylu Malunkowego "Okrągłych Głów" na Saharze

Należy również podkreślić, że wyraźne przedstawianie roślin psychotropowych, jako obiektów świętych (i dlatego przedmiotu tabu), jest rzadkie, a te kilka przypadków wyraźnych reprezentacji stanowi zaledwie niewielką część sztuki prehistorycznej, jako świętej sztuki, związanej z zastosowaniem halucynogenów. Musimy wziąć pod uwagę, ogólnie rzecz ujmując, że obiekty kultu nie będą przedstawiane i że jest bardziej niż prawdopodobne, iż będą one ukryte za symbolicznymi środkami wyrazu, także o charakterze graficznym, którego znaczenie leży faktycznie poza naszym zasięgiem.

Dalsze dowody wspierające pomysł, że związek między człowiekiem a halucynogenami - w tym przypadku grzybami - faktycznie jest starożytny, pochodzi od starożytnych mieszkańców pustyni Sahary, którzy zamieszkiwali ten bezkresny obszar gdy wciąż był pokryty rozległą warstwą roślinności (Samorini, 1989). Odkrycia archeologiczne składają się z prehistorycznych malowideł, które autor osobiście miał okazję oglądać podczas dwóch wizyt w Tassili w Algierii. To może być najbardziej starożytne odkrycie etnomykologiczne do dnia dzisiejszego, które sięga tak zwanego okresu "Okrągłych Głów" (tj. 9000 - 7000 lat temu). Ośrodek tego stylu znajduje się w Tassili, lecz przykłady są również odnajdywane w Tadrart Acacus (Libia), w Ennedi (Chad) oraz, w mniejszym stopniu, w Jebel Uweinat (Egipt) (Muzzolini, 1986: 173-175).

Sztuka naskalna środkowej Sahary, poza obszernym skupieniem nacięć w pobliżu brzegów starożytnych rzek, oraz malowideł jaskiniowych pośród przylądków lub wysokich płaskowyżów, które osiągają wysokość jakichś 2000 metrów, obejmuje okres 12.000 lat, podzielonych generalnie na 5 okresów: Okres "Bubalus antiquus", prace stworzone przez Wczesnych Myśliwych pod koniec epoki Plejstocenu (10.000 - 7000 lat p.n.e.) - charakteryzujący się reprezentacjami wielkich dzikich zwierząt (Mori, 1974); Okres "Okrągłych Głów", podzielony z kolei na różne fazy i style, związany z populacjami epipaleolitycznymi Wczesnych Zbieraczy (7000 - 5000 lat p.n.e.), których fantazyjne prace całkiem słusznie stały się znane na całym świecie; Okres "Bowidian" lub "Pasterski" (zaczynający się 5000 lat p.n.e.), populacja poganiaczy i hodowców, których sztuka skoncentrowana jest głównie na tych aktywnościach, a po nich Okres "Koński" i ostatecznie, Okres "Wielbłądowy", których prace artystyczne są stereotypowe i niższej jakości.


Techekalaouen (Tassili, Algieria) scena "Ofiarowania"? Ofiarowany obiekt ma kształt wielkiego grzyba.


Matalem-Amazar (Tassili, Algieria) - Zamaskowany antropomorf z linią ciała całkowicie pokrytą wizerunkami grzyba (według Lajoux, 1964).

Niektórzy eksperci od sztuki naskalnej przedstawili dowody wspierające pomysł, że sztuka Okresu Okrągłych Głów mogła być pod wpływem stanów ekstatycznych lub halucynogennych. Według Anati'ego (1989:187), sztuka ta została stworzona przez Wczesnych Zbieraczy pod koniec Plejstocenu i na początku Holeocenu. Analogiczne prace sięgające niemal do tego samego okresu znajdowane są na różnych stanowiskach na całym świecie (Pustynia Sahara, Tanzania, Teksas, Meksyk, etc.). Gdy później wyschły jeziora i rzeki, obszary te stały się suche lub półsuche. Z wielu dzieł sztuki, które ci ludzie nam pozostawili dowiadujemy się jakie były pokarmy z dzikiej roślinności zbieraczy: "ludzi, którzy żyli w swego rodzaju ogrodzie Eden i którzy stosowali substancje odmieniające umysł". Sansoni (1980) również jest zdania, że "może być tak, że (dzieła sztuki Okresu Okrągłych Głów) są pracami w normalnym stanie świadomości lub rezultatami konkretnych stanów ekstatycznych, związanych z tańcem lub z zastosowaniem substancji halucynogennych." Konteksty, lub raczej "motywacje" w sztuce Okrągłych Głów, tak jak we wszystkich innych okresach sztuki naskalnej Sahary, mają generalnie naturę religijną i być może inicjacyjną. Fabrizio Mori, omawiając Acacus, zaakcentował "bliski związek jaki musiał istnieć między malarzem a tą postacią, tak typową we wszystkich społecznościach prehistorycznych, której główną rolą była rola pośrednika między ziemią a niebem: czarodzieja-kapłana" (Mori, 1975). Według Henri Lohte, odkrywcy fresków Tassili, "oczywistym wydaje się, że te pomalowane jamy były tajnymi sanktuariami" (Lhote, 1968).

Skaliste schronienia, których jest bardzo dużo na wysokich płaskowyżach Sahary, które na pewnych obszarach są tak ze sobą połączone, że tworzą prawdziwe "cytadele" z ulicami, placami i tarasami, pokryte są wyobrażeniami olbrzymich istot mitologicznych o formie ludzkiej lub zwierzęcej, leżących obok siebie z mnóstwem małych rogatych i opierzonych stworzeń w postawie tanecznej.

Jedną z najważniejszych scen można znaleźć w sztuce naskalnej z terenu Tin-Tazarift, w Tassili, na której odnajdujemy serie zamaskowanych postaci w szeregu, ubranych hierarchicznie lub ubranych jak tancerze, otoczonych różnego rodzaju długimi i żwawymi girlandami deseni geometrycznych. Każdy tancerz posiada w prawej ręce przedmiot podobny do grzyba oraz, co bardziej zaskakujące, dwie linie równoległe wychodzące z tego przedmiotu i sięgające środkowej części głowy tancerza, obszar korzeni dwóch rogów. Ta podwójna linia może oznaczać niebezpośredni związek lub niematerialny fluid przechodzący od przedmiotu trzymanego w prawej ręce i od umysłu. Interpretacja ta może być zbieżna z interpretacją grzybową, jeśli weźmiemy pod uwagę uniwersalną wartość mentalną wywoływaną halucynogennymi grzybami i roślinami, które często są natury mistycznej i duchowej (Dobkin de Rios, 1984:194). Wydaje się, że linie te - jako ideogram sam w sobie przedstawiający w sztuce starożytnej coś niematerialnego - reprezentują wpływ, jaki ma grzyb na ludzki umysł.

Cała scena przesiąknięta jest głębokimi znaczeniami symbolicznymi i jest reprezentacją wydarzenia kulturowego, które faktycznie się wydarzyło i które było powtarzane okresowo. Być może jesteśmy świadkami jednego z najważniejszych momentów w społecznym, religijnym oraz emocjonalnym życiu tych ludzi. Trwała natura fizycznej natury tancerzy i ich pozycji wyjawia skoordynowaną wolę ku scenicznej reprezentacji dla kontekstów kolektywnych. Przedstawiony tu taniec posiada wszelkie oznaki tańca rytualnego i być może, na pewnym etapie obrzęd ten stał się ekstatyczny.

Na różnych przedstawionych scenach, serie stałych graficznych prowadzą nas do wyobrażenia sobie towarzyszącej struktury pojęciowej, związanej z opisanym tu kultem etnomykologicznym.

Ewidentnymi przykładami takich stałych są dwie niezwykłe postaci z południowego Tassili (tereny: Aouanrhat i Matalem-Amazar). Obie mają średnio 0,8 metra wysokości, noszą typową maskę tej fazy piktorialnej i mają typowy chód (nogi wygięte do wewnątrz a ramiona wygięte w dół). Kolejną cechą wspólną jest obecność grzybowych symboli począwszy od przedramion i ud; inne trzymane są w rękach. W przypadku figurki z Matalem-Amazar, obiekty te rozrzucone są po całej powierzchni otaczającej ciało.

Po raz pierwszy, ten symbol grzybowy został zinterpretowany przez naukowców jako groty strzał, wiosła (Mori, 1975), warzywa, przypuszczalnie kwiaty (Lhole, 1973:210 i 251), lub jako niezidentyfikowane zagadkowe symbole. Forma, która najbardziej odpowiada temu obiektowi kultu to forma grzyba, najprawdopodobniej psychotropowego, uspołecznionego i stosowanego sakramentalnie, który jest przedstawiany na scenach zbierania i ofiarowania oraz na scenach ekspresyjnego tańca rytualnego, w geometrycznych wzorach fosfenicznych i na wizjonerskich pracach Tassili.

Stąd więc te dwie postaci mogły być interpretowane jako wyobrażenia "ducha grzyba", znanego również z występowania w innych kulturach charakteryzujących się stosowaniem grzyba lub innych roślin psychotropowych.

W schronieniu w Tin-Abouteka, w Tassili, znajduje się motyw pojawiający się przynajmniej dwukrotnie, który łączy grzyby i rybę; wyjątkowe połączenie symboli wśród kultur etnomykologicznych. Dwa grzyby znajdują się naprzeciwko siebie w pozycji prostopadłej w stosunku do motywu rybnego oraz blisko ogona. Niedaleko tego obiektu, powyżej, znajdujemy kolejną rybę, która jest podobna do wspomnianej, lecz bez bocznych grzybów.

W świetle dochodzenia etnomykologicznego może być wyjaśniony jeszcze jeden niezwykły obraz z tej samej sceny z Tin-Abouteka. Po środku znajdujemy postać antropomorficzną nakreśloną jedynie konturem. Obraz nie jest kompletny a ciało jest pochylone; prawdopodobnie posiada również łuk. Za postacią tą znajdujemy dwa grzyby, które zdają się umieszczone tak, jakby wychodziły z poza antropomorfów.

Jeśli grzyby, o których mowa są tymi, które rosną na łajnie, związek między nimi a tyłem postaci może nie być czysto przypadkowy. Wiadomo, że wiele grzybów psychotropowych (rodzaju Psilocybe i Panaeolus nade wszystko) żyją na łajnie pewnych czworonogów, a w szczególności bydła, jeleniowatych i koniowatych. To specyficzne zjawisko ekologiczne nie może jednak nie być brane pod uwagę w odniesieniu do sakramentalnego stosowania grzybów psychotropowych, prowadząc do mistyczno religijnych związków między grzybem a zwierzęciem, które wytwarza jego siedlisko naturalne. Ponadto, łajno pozostawiane przez stada czworonogów było ważnym tropem dla prehistorycznych myśliwych przy poszukiwaniu dziczyzny, a zgłębianie tej skatologicznej wiedzy sięga prawdopodobnie okresu paleolitycznego (długiego okresu łowców dużej dziczyzny). Mamy więc kolejny argument na korzyść wersji wydarzeń, twierdzącej, że w interpretacjach religijnych, przy różnych okazjach, istniały powiązania mityczne między (świętym) zwierzęciem a grzybem halucynogennym. Święty jeleń w kulturach mezoamerykańskich i krowa w kulturze hinduizmu indyjskiego (łajno której zapewnia siedlisko Psilocybe cubensis, potężnego halucynogenu wciąż stosowanego w czasach dzisiejszych) mogą być zinterpretowane w ten zoo-skatologiczny sposób (Wasson, 1986:44; Furst, 1974; Samorini, 1988).


In-Aouanrhat (Tassili, Algieria) - zamaskowany antropomorf (szczegóły).


In-Aouanrhat, (Tassili, Algieria). Zamaskowana postać antropomorficzna (bóstwo?) z grzybopodobnymi symbolami na nogach i ramionach oraz wewnątrz maski.

Na malowidle w Jabboren - w jednym z najbogaciej obdarzonych stanowisk Tassili - znajduje się przynajmniej 5 przedstawionych osób, klęczących w rzędzie z uniesionymi przed sobą rękoma na przeciwko trzech figur, z których dwie są najwyraźniej antropomorficzne. Może to być scena adoracji, w której te trzy figury mogą reprezentować bóstwa lub postaci mitologiczne. Dwie figury antropomorficzne posiadają duże rogi, podczas gdy górna część trzeciej figury, za nimi, jest w kształcie dużego grzyba. Jeśli scena faktycznie jest sceną adoracji, jest to ważne zaświadczenia odnośnie mistyczno religijnych wierzeń Okrągłych Głów. Scena ta może być zatem reprezentacją "Trójcy Świętej" zilustrowanej precyzyjną ikonografią. Warto mieć na uwadze fakt, że górna część jednej z figur "trójcy" w scenie adoracji jest w kształcie grzyba. Może być to związane z opisanym powyżej ikonograficznym rysunkiem w Aouanrhat i Matalem-Amazar.

Lecz w sztuce Okrągłych Głów wielokrotnie znajdowane są bardziej lub mniej antropomorficzne postaci z głowami w kształcie grzybów, niektóre z "kapeluszowatymi głowami" w formie bezkościstej lub brodawkowej, które przy dwóch okazjach są koloru niebieskawego, podczas gdy pozostałe posiadają liść lub małą gałązkę.

Przykład różnych danych wskazuje na obecność bardzo pradawnego kultu grzyba halucynogennego z kompleksowym rozróżnieniem między biologicznymi gatunkami a pokrewnymi reprezentacjami mitologicznymi. W istocie niezwykłym byłoby odkrycie, że znajdowaliśmy się w obecności najstarszej, dotychczas odkrytej kultury człowieka, jako części Późnej Epoki Kamienia, która 7000 - 9000 lat temu wytworzyła sztukę naskalną Okrągłych Głów, w której zawarte są wyraźne reprezentacje rytualnego zastosowania grzybów psychotropowych. Dlatego, jak już przedstawili założyciele współczesnej etnomykologii - a odnosi się to zwłaszcza do Wassona (1986) - to świadectwo saharyjskie mogłoby dowodzić, że zastosowanie halucynogenów zapoczątkowano w okresie Paleolitycznym i niezmiennie zawarte jest ono w kontekstach i rytuałach mistyczno religijnych.

Nie łatwo jest zidentyfikować grzyby przedstawione w sztuce Okrągłych Głów. Cechy biochemiczne tych grzybów określają działanie na ludzki umysł i albo przynależą one do flory, która zanikła albo, która wycofała się do niecki saharyjskiej, która stała się później pustynią. Z malowideł wydawałoby się, że istnieją przynajmniej dwa gatunki, z których jeden jest mały i zwieńczony "brodawką" (cecha, którą dzieli z większością znanych Psilocybe halucynogennych) a drugi jest większy (jak Boletus lub Amanita). Zastosowanymi kolorami jest biel i prawdopodobnie wynik utlenienia koloru oryginalnego.

Obszar Pustyni Sahary przeszedł okresowe i znaczne zmiany klimatyczne. Od 20.000 p.n.e. zostały zidentyfikowane przynajmniej trzy długie okresy wilgotne, przerywane trzema okresami suszy, i wydaje się, że susza jaką dziś znamy jest mniej dotkliwa niż dwie, które ją poprzedzały. Półilościowy wykres sporządzony przez Muzzolini'ego (1982) przedstawia "Wielki Wilgotny Okres Holoceński" charakteryzujący się obecnością olbrzymich jezior w całej niecce saharyjskiej (10.000 p.n.e. - 5.500 p.n.e.). Powszechnie przyjęta chronologia sztuki Okrągłych Głów z łatwością pasuje do tego okresu. Badanie pyłku przeprowadzone w Tassili ujawniło, że podczas okresu Okrągłych Głów, obszar ten był porośnięty florą wyżynną (2000 m wysokości) przy obecności drzew szpilkowych i dębów (AA.VV., 1986:97). Można domniemywać, że niektóre z przedstawionych grzybów (te duże) były rodzime dla tego drzewiastego obszaru gdyż są ściśle związane z tymi gatunkami drzew.

Grzyby nie są jedynymi roślinami znajdowanymi w sztuce Okrągłych Głów. Często znajdujemy postaci w typowym stroju i w pozycjach hierarchicznych, tańczących, oraz trzymających w rękach małe gałązki lub liście (a w jednym przypadku korzenie). Na obrazach odnalezionych w Tassili i w pobliżu Acacus dość często występują przynajmniej dwa gatunki. W rzeczywistości, zainteresowanie, które otacza halucynogeny zawsze jest przedstawiane w kontekście ogólnego zainteresowania roślinami i najbardziej prawdopodobne jest, że to w tych kontekstach, związanych z aktywnością religijną i inicjacyjną, odnajdujemy początki indywidualnych specjalizacji w społecznościach tych ludzi, dotyczące magicznych, terapeutycznych i kulinarnych aspektów roślin.

Ten nowy kawałek w układance etnomikologicznej jest jeszcze bardziej istotny, jeśli rozważymy go z punktu widzenia badania stosowania halucynogenów na ogromnym kontynencie afrykańskim. W ciągu ostatnich kilku lat dokonano pewnego postępu, jeśli chodzi o badania tej kwestii (patrz prace np. Emboden, 1989; Hargreaves, 1986; Lehman & Mihalyi, 1982; Monfouga-Brousta, 1976; Wagner, 1991; Winkelman i Dobkin de Rios, 1989). Afryka - zarówno ze względu na nieznajomość okoliczności trwająca do dnia dzisiejszego, jak i ze względu na bogactwo i niezwykłą starość rodzimych religii "animistycznych" - wciąż ma nam wiele do powiedzenia odnośnie ludzkiego stosowania halucynogenów i początków tej praktyki.


Tin-Teferiest, (Tassili, Algieria) - Jedna z wielu postaci antropomorficznych z głową w kształcie grzyba.

Dopiero pod koniec sporządzania tego opracowania otrzymałem nowiny, że również Terence McKenna (1988) niezależnie zaproponował saharyjską hipotezę etnomikologiczną, poprzez wskazania etnomikologa Jeffa Gainesa i obserwację wyraźnych fotografii malunków z Tassili opublikowanych przez D. Lajoux (1964).


Jabbaren, (Tassili, Algieria) - Duże motywy w kształcie grzyba.

Odnośniki:

  1. M.W. 1986 - Arte preistorica del Sahara, Roma & Milano: De Luca & Mondadori.
  2. Anati E. 1989 - Origini dell'arte e della concellualità, Milano: Jaca Book.
  3. Andritzky W. 1989 - Schamanismus und rituelles Heilen im Alten Peru. Band 1: Die Menschen des Jaguar, Berlin: Clemens Zerling.
  4. Campbell G. 1958 - Origin of the mescal bean cult, American Anthropology, vol. 60: 156-160.
  5. Campbell G. 1965 - The Rock Paintings of the Chumash, Berkeley: University of California.
  6. Dikov N. N. 1971 - Naskalnuie Sagadki Drevniei Ciukotki (Pietroglifui Pegtimelia), Moscow: Nauka.
  7. Dikov N. N. 1979 - Origini della cultura paleoeschimese, Boll.Camuno St. Preist., vol. 17:89-98.
  8. Dobkin de Rios M. 1974 - The Influence of Psychotropic Flora and Fauna on Maya Religion. Current Anthropology, vol. 15: 147-164.
  9. Emboden W. 1989 - The Sacred Journey in Dynastic Egypt: Shamanistic Trance in the Context of the Narcotic Water Lily and the Mandrake, J. Psychoact. Drugs, vol. 21:61-75.
  10. Franch J. A. 1982 - Religiosidad, alucinogenos y patrone artisticos Tainos, Bol. Mus. Hombre Dominicano, vol. X/17:103-117.
  11. Furst P. 1974 - Hallucinogens in Precolumbian Art, in M. E. King & I. R. Traylor (Eds.), Art and Enviroment in Native America, Lubbock, Texas: Texas Tech., :55-101.
  12. Furst P. 1986 - Shamanism, The Ecstatic Experience, and Lower Pecos Art, in H. J. Shafer & J. Zintgraff, Ancient Texas. Rock Art and lifeways Along the Lower Pecos, San Antonio: Texas Monthly, :210-225.
  13. Hargreaves B. J. 1986 - Plant Induced "Spirit Possession" in Malawi, Soc. Malawi J., vol. 39(1):26-35.
  14. Howard J. H. 1957 - The Mescal Bean Cult of the Central and Southern Plains: An Ancestor of the Peyote Cult?, Amer. Anthrapol., vol. 59:75-87.
  15. Hyder D. & Oliver M. 1983 - Style and chronology in Chumash Rock Art, American Indian Rock Art, vol. 10:86-101.
  16. Kaplan R. W. 1975 - The sacred mushroom in Scandinavia, Man, vol 10(1):72-79.
  17. Lajoux J. D. 1964 - Le meraviglie del Tassili, Bergamo (Instituta Arti Grafiche).
  18. Lehmann A C. & L. J. Mihalyi 1982 - Aggression, Bravery, Endurance, and Drugs: A Radical Re-­evaluation and Analysis of the Masai Warrior Complex, Ethnology, vol. 21 (4):335-347.
  19. Lewis-Williams J.D. & T.A. Dowsan 1988 - The Signs of All Times. Entoptic Phenomena in Upper Palaeolithic Art, Current Anthropology, vol. 29(2):201-245.
  20. Lhote H. 1968 - Données récentes sur les gravures et les peintures rupestres du Sahara, in E. Ripall Perellà (Ed.), Simposio de Arte Rupestre, Barcelona:273:290.
  21. Lhote H. 1973 - A la découverte des fresques du Tassili, Paris: Arthaud.
  22. Mckenna T. 1988 - Hallucinogenic Mushrooms and Evolution, Re Vision, vol. 10:51-57.
  23. Manfouga-Broustra J. 1976 - Phenoméne de possession et plante hallucinogéne, Psychopat. Afric., vol. 12 (3):317-348.
  24. Mori F. 1965 - Tadrart Acacus. Arte rupestre del Sahara preistorico, Torino: Einaudi.
  25. Mori F. 1974 - The earliest Saharian rock-engravings, Antiquity, Vol. 48:87-92.
  26. Mori F. 1975 - Contributo al pensiero magico-religioso attraverso I'esame di alcune raffigurazioni rupestri preistoriche del Sahara, Valcamonica Symposium '72, :344-366.
  27. Muzzolini A. 1982 - Les climats sahariens durant l'Olocene et la fin du Pleistocene, Travaux du L.A.P.M.O., Aix-En-Provence :1-38
  28. Muzzolini A. 1986 - L'art rupestre préhistorique des massifs centraux sahariens, Oxford: BAR.
  29. Naranjo P. 1986 - El ayahuasca en la arqueologia Ecuatoriana, America Indigena, vol. 46:117-127
  30. Pagan Perdomo D. 1978 - Nuevas pictografias en la isla de Santo Domingo. Las Cuevas de Borbon, Santo Domingo: Museo del Hombre Dominicano.
  31. Polia M. 1987 - Los petroglifos de Samanga, Ayabaca, Piura, Rev. Mus. Nac. Lima, vol. 48:119-137.
  32. Polia M. 1988 - Los lagunos de los encantas. Medicina tradicional andina del Peru septentrional, Piura, Peru: Cepeser.
  33. Reichel-Dolmatoff G. 1978 - Beyond the Milky Way. Hallucinatory Imagery of the Tukano Indians, Los Angeles: Univ. Calif.
  34. Samorini G. 1988 - Sulla presenza di piante e funghi allucinogeni in Valcamonica, Boll. Camuna St. Preist., vol. 24:132-136.
  35. Samorini G. 1989 - Etnomicolagia nell'arte rupestre Sahariana (Perioda delle "Teste Rotonde"), Boll. Camuno Notizie, vol. 6(2):18-22.
  36. Samarini G. 1990 - Sciamanisma, funghi psicotropi e stati alterati di coscienza: un rapporto da chiarire, Boll. Camuno St. Preist., vol. 25/26:147-150.
  37. Sansoni U. 1980 - Quando il deserto era verde. Ricerche sull'arte rupestre del Sahara, L'Umana Avventura, N. 11:65-85.
  38. Wagner J. 1991 - Das "dawa" der mamiwata. Ein möglicherweise pharmakologischer Aspekt des westafrikanischen Glaubens an Wassergeister, Integration, vol. 1:61-63.
  39. Wasson R.G. 1979 - Fly agaric and man, in Efron D. H. (Ed.), Ethnopharmocologic Search for Psychoactive Drugs, New York: Raven Press, :405-414.
  40. Wasson R.G. et al. 1986 - Persephone's Quest. Entheogens and the Origins of Religion, New Haven & London: Yale University.
  41. Wellmann K.F. 1978 - North American Indian Rock Art and Hallucinogenic Drugs, J. Amer. Med. Ass., vol. 239:1524-1527.
  42. Wellmann K.F. 1981 - Rock art, shamans, phosphenes and hallucinogens in North America, Boll. Camuno St. Preist., vol. 18:89-103.
  43. Winkelman M. & Dobkin de Rios M. 1989 - Psychoactive Properties of !Kung Bushman Medicine Plants, J. Psychoact. Drugs, vol. 21:51-59.
[ tłumaczenie: cjuchu ]



szukaj na psilosophy:  
 
Odsłon
od 09.01.2014



komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze

. .twój komentarz :

nick / ksywa :



komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze komentarze



PoradnikI ]   [ GatunkI ]   [ Honorowi psilodawcY ]   [ PsilosOpediuM ]   [ FaQ ]   [ ForuM ]   [ GalerY ]   [ TripograM ]   [ DarwiN ]   [ LinkI ]   [ EmaiL ]  

© psilosophy 2001-2024