Spis Tresci:
Dane biograficzne
Streszczenie
Wstęp
Psychointegracja: Działanie halucynogenów na transmisję serotonergiczną
Międzykulturowe wzorce stosowania psychointegratora
 Społeczne różnice w stosowaniu roślin psychointegracyjnych
 Różnice w zastosowaniach terapeutycznych
 Kliniczne paradygmaty w badaniach nad LSD
 Psychointegratory i funkcje neuroprzekaźnicze
 Układ serotonergiczny
  Receptory serotoninowe
Wpływ psychointegratorów w rodzaju LSD na receptory serotonergiczne
 Psychointegratory i ogólnoustrojowa funkcja mózgu
 Psychointegratory działają na zachowanie
 Dynamiki poznawcze: Fuzja wewnątrzpółkulowa
 Odmienne stany świadomości
 Zastosowania współczesne
 Zastosowania badawcze
Wnioski
Nota
Odnośniki

Dane biograficzne

Dr Michael Winkelman jest Starszym Wykładowcą na Wydziale Antropologii Stanowego Uniwersytetu Arizony, gdzie jest Dyrektorem Szkoły Etnograficznej, Baja California, Meksyk. Jego zainteresowaniami badawczymi jest szamanizm, uzdrawianie szamanistyczne, odmienne stany świadomości i etnomedycyna; oraz adaptacja międzykulturowa i relacje międzyetniczne. Jest autorem Shamanism: The Neural Ecology of Consciousness and Healing (Westport, CT: Bergin and Garvey, 2000), Shamans, Priests and Witches: A Cross-cultural Study of Magico-religious Practitioners (Anthropological Research Papers #44. Tempe, AZ: Arizona State, 1992), Ethnic Sensitivity in Social Work and Ethnic Relations in the US: A Sociohistorical Cultural Systems Approach (1999, 1998, Eddie Bowers Publishing, Dubuque: Iowa). Jest również współredaktorem Sacred Plants, Consciousness and Healing oraz Divination and Healing (Yearbook of Cross-cultural Medicine and Psychotherapy, Volumes 6 & 9, Berlin: Springer Verlag).

Wnioski o odbitki należy kierować do: Michael Winkelman, PhD, Anthropology Dept., Arizona State University, Box 872402, Tempe, AZ 85287-2402.

Streszczenie

Rośliny wywołujące wizje ("halucynogeny") są ważne w wielu społecznościach, wywołując potężne reakcje emocjonalne, psychologiczne, poznawcze, religijne, duchowe, terapeutyczne oraz polityczne. Psychofizjologiczne właściwości tych substancji kształtują międzykulturowe podobieństwa we wzorcach stosowania i doświadczeniach, podczas gdy czynniki polityczne kształtują ich pożądanie kulturowe. Badania neurologiczne pokazują, iż ogólne efekty oparte są na interwencji w neurotransmisję serotonergiczną. Działania na procesy nerwowe, zmysłowe, emocjonalne i poznawcze stymulują integracyjne przetwarzanie informacji, uzasadniając nowy termin - "psychointegratory". Psychointegratory odhamowują procesy zmysłowe i emocjonalne. Stymulują one ogólnoustrojową integrację mózgowych funkcji przetwarzania informacyjnego, wzmacniając integrację "ja" układu limbicznego i emocjonalnych dynamik z procesami kory nowej. Ich terapeutyczne zastosowanie jest rewidowane z perspektywy badań międzykulturowych i klinicznych.

Wstęp

Zastosowanie halucynogenów lub psychedelików jako środków terapeutycznych i religijnych sprawozdawane jest w wielu kulturach (Dobkin de Rios 1984; Furst 1972, 1976; Harner 1973; Rätsch 1989; Schultes & Hofmann 1979; Stafford 1992; Winkelman i Andritzky 1996). Chociaż w późnych latach 1960, ogólnie zakazane do prywatnego i terapeutycznego stosowania przez prawo amerykańskie i międzynarodowe, substancje te mają dalsze znaczenie ilustrowane ostatnimi wzrostami samoaplikacji (Beck 2000; Gold 1994a i 1994b; Miller i Gold 1993; Schuster, Lieb, Lamertz i Wittchen 1998; Werner 1993; Zoccolillo, Vitaro i Trimblay 1999) oraz rządowymi decyzjami odnowienia ograniczonych badań u ludzi (Mathias 1993). Substancje te postrzegane są często jako źródła duchowej inspiracji, mistycznego uczestnictwa i osobistej transformacji, lecz także, jako niebezpieczne środki do kontrolowania lub zakazywania.

Artykuł ten integruje dane etnograficzne, międzykulturowe, kliniczne oraz neurofizjologiczne by opracować perspektywę neurofenomenologiczną (Laughlin, d'Aquilli, i Mc-Manus, 1992) na wyjaśnienie psychoterapeutycznych i społecznokulturowych wzorców stosowania tych substancji. Międzykulturowe podobieństwa w społecznym i terapeutycznym zastosowaniu pochodzą z ich wpływu na neurotransmisję serotonergiczną, wzmacniającą spójność fal mózgowych (synchronizację), przetwarzanie emocjonalne, oraz samo- i info- integrację. Przegląd danych fizjologicznych i psychologicznych uzasadnia termin "psychointegrator" jako dokładniej charakteryzujący efekty tych substancji, unikając mylących implikacji i niedokładnych założeń związanych z powszechnie stosowanymi terminami, takimi, jak halucynogen. Międzykulturowy przegląd stosowania tych substancji ilustruje podobieństwa w skutkach i interpretacjach oraz warunkach politycznych przewidujących ich stosowanie i zakaz. Różnorodne zastosowania terapeutyczne poświadczone międzykulturowo, związane są z różnymi klinicznymi paradygmatami efektów LSD. Są one ukazane w celu odzwierciedlenia wpływu na transmisję serotonergiczną i procesy zmysłowe, emocjonalne, zachowaniowe i poznawcze. Artykuł kończy się zwięzłym rozpatrzeniem dalszego terapeutycznego i badawczego zastosowania psychointegratorów.

Spis Tresci

Psychointegracja: Działanie halucynogenów na transmisję serotonergiczną

Międzykulturowe podobieństwa w zastosowaniach i efektach psychointegratorów wskazują na powszechną i chemiczną podstawę tych substancji. Tak zwane substancje halucynogenne nie mają jednej wspólnej botanicznej lub chemicznej klasyfikacji, występują w niemal 100 gatunkach i w szerokim zakresie rodzajów i rodzin (Schultes i Hofmann 1979). Chociaż roślinami halucynogennymi są głównie grzyby i okrytonasienne, okrytonasienne są główną grupą roślin na ziemi, i większość nie jest halucynogenna (Schultes 1972; Schultes i Hofmann 1979). Podobnie, większość halucynogennych związków chemicznych to alkaloidy, lecz większość alkaloidów nie ma efektów halucynogennych. Klasyfikacja jako halucynogen (lub psychedelik) nie została oparta na specyficznej chemii lub fizjologii, lecz na wpływie na ludzkie doznanie, wytwarzając w nietoksycznych dawkach wizje, głosy i wpływy na postrzeganie, nastrój oraz myślenie (Siegel 1984). Odróżnia to je od substancji, które wytwarzają halucynacje ze względu na toksyczność.

Powszechne efekty neurofizjologiczne wielu tych substancji istnieją mimo braku pogrupowania botanicznego lub chemicznej klasyfikacji dla tych godnych uwagi substancji roślinnych. Dietyloamid kwasu lizergowego (LSD), fenyloetyloaminy (np. meskalina) oraz indoloalkiloaminy (np. psilocybina) różnią się pod względem potencji lecz poza tym mają praktycznie identyczne efekty kliniczne (Aghajanian 1994; Hollister 1984; Jacobs 1984a; Mandell 1985). Większość¹ substancji zaklasyfikowanych jako halucynogeny (np. indoloaminy, takie jak psilocybina i LSD, fenyloetyloaminy, takie jak meskalina, oraz tetrahydrokannabinole) mają podobne mechanizmy oddziaływania neurochemicznego, obejmujące interwencję w szlaki i mechanizmy serotoninowe (Aghajanian 1994; Jacobs 1984b). Ich efekty pobudzają limbiczne wzorce rozładowania, które wytwarzają wzmocnioną synchronizację międzypółkulową i zwiększoną interakcję komunikatywną między półkulami czołowymi, oraz między niższymi obszarami mózgu i korą czołową (Mandell 1980, 1985). Psychointegratory najbardziej podobne do serotoniny i z nią oddziaływujące, są następujące: LSD, inne związki sporyszu, oraz amid kwasu lizergowego występujący w powojach (gat. Ipomoea); psilocybina (np. z grzybów z rodzaju Psilocybe, Conocybe, Panaeolus, Stropharia); oraz DMT (dimetylotryptamina) oraz podobne substancje z rodzaju Virola i gatunków Anadenanthera. Meskalina (z pejotlu), podobne leki syntetyczne (STP, DMA, MDA, MMDA), oraz mirystycyna i elemicyna z rodzaju Myristica (np. gałka muszkatołowa) przypominają norepinefrynę, lecz ich efekty końcowe podobne są do substancji w rodzaju LSD.

Ze względu na jego dostępność, standaryzację i siłę, LSD stało się najobszerniej zbadanym psychointegratorem. Rozpoznanie głównej roli układu serotonergicznego w działaniu substancji w rodzaju LSD spowodowało rozległe badania ich serotonergicznych interakcji. Wpływ LSD na neuroprzekaźniki, prócz serotoniny, nie został tak obszernie zbadany; mimo iż zdaje się wpływać na układ dopaminowy i norepinefrynowy, główne skutki LSD nie zdają się pośredniczone tymi układami (Freedman 1984; Jacobs 1984b). LSD posiada istotne interakcje z innymi układami neurotransmiterów (np. GABAnergicznym) (Carlsson, Waters i Carlsson 1999). Jako że oddziałują one z serotoniną, neuromodulatorem wpływającym na wiele układów neurotransmisyjnych, psychointegratory wpływają także na inne układy.

Choć substancje te podzielają skutki fizjologiczne i empiryczne, postawiono pytania odnośnie podstawowej natury efektów i trafności stosowanych terminów. Medyczne i świeckie określenia ich skutków jako "halucynacji", a zatem fałszywych i urojeniowych, są niedokładne i wskazują na potrzebę dla nowych terminów. Psychedelik, dla wielu jest upolityczniony, a jego znaczenie "ukazujący umysł" jest ograniczone. Grof (1975) zaproponował termin holotropiczny, odzwierciedlający psychodynamiczne działanie tych substancji przy forsowaniu orientacji ku całości. Holotropiczny odzwierciedla główne efekty empiryczne tych substancji, lecz nie podkreśla doświadczeń duchowych, emocjonalnych i psychicznych. Termin enteogen został wprowadzony jako alternatywny, gdzie "entheos" odnosi się do "boga wewnątrz" a "gen" do "akcji stawania się" (Wasson, Kramrisch, Ott i Ruck 1986). Enteogen dokładnie odzwierciedla poglądy wielu kultur na wpływ tych substancji, lecz jego wyłączne skupienie się na duchowości odstręcza podejścia naukowe i kliniczne, niezbędne do zrozumienia tych substancji.

Wspólne efekty ogólnoustrojowe tych substancji obejmują stymulacje procesów mentalnych i emocjonalnych w integracyjnym doświadczeniu osobistym i duchowym. Empiryczne efekty integracji odzwierciedlone są w neurofizjologii tych substancji, wskazując, że psychointegrator jest poprawniejszą charakterystyką. Psyche odzwierciedla znaczenie umysłu podkreślane od niedawna, oraz szersze i starsze znaczenia duszy i ducha, centralne przy interpretacji tych efektów w innych kulturach. Psychointegrator odzwierciedla integrację umysłu, duszy, oraz ducha, co potwierdzono badaniami laboratoryjnymi, klinicznymi oraz międzykulturowymi. Termin psychointegrator nie wyklucza dalszego rozróżnienia terminologicznego zmiennych efektów tych substancji (np. Naranjo 1996; Stafford 1992). "Psychointegrator" zastępuje terminologię wartościującą i nieporozumienia na gruncie neurofenomenologicznym. Uzasadnienie dla tego terminu jest dostarczone przez następujące badania danych międzykulturowych, klinicznych oraz neurofizjologicznych.

Spis Tresci

Międzykulturowe wzorce stosowania psychointegratora

Międzykulturowe stosowanie roślin psychointegracyjnych związane jest z przekonaniem, że są one potężnymi siłami duchowymi, zapewniającymi dostęp do duchowych rzeczywistości, i że mają zastosowania religijne oraz terapeutyczne (zobacz Dobkin de Rios 1984; Furst 1972, 1976; Harner 1973; Schultes i Hofmann 1979; Winkelman 1996). Psychointegratory dramatycznie zmieniają doznawanie, przesuwając samoświadomość ku temu, co interpretowane jest jako "nieziemska", święta lub duchowa sfera, mająca ważne znaczenie osobiste i społeczne. Wszechobecne aspekty obejmują co następuje: osobiste relacje ze światem nadnaturalnym; udział w czasie mitycznym; duchowe relacje ze zwierzętami jako źródłem mocy i samoidentyfikacji; rozpuszczenie ego, zmartwychwstanie i transformację; uzdrawianie i wróżenie; oraz promowanie solidarności socjalnej i relacji społecznych (Dobkin de Rios 1984). Interpretacje tych roślin jako posiadających terapeutyczne, religijne i duchowe role mają wpływ na zrozumienie ludzkiej świadomości, doznań mistycznych i duchowych (Smith 2000), oraz prehistorycznych początków religii. La Barre (1972) zwrócił uwagę na ich potencjał przy stymulowaniu wizji i doznań nadnaturalnych, dających początek tradycjom religijnym.

Zastosowanie psychointegratora występuje często przy szkoleniu, wróżeniu i uzdrawianiu w tradycjach szamanistycznych. Wykorzystywany jest on przy wywoływaniu odmiennych stanów świadomości (OSŚ) i przy szkoleniu szamanów do diagnozowania chorób. Kolejny wzorzec stosowania roślin psychointegracyjnych obejmuje ich podawanie przez starszyznę przy inicjacji i w rytuałach resocjalizacyjnych, często rytuałach dojrzewania zbiorowego, które kanalizują jednostkę przy przechodzeniu do statusu osoby dorosłej (Grob i Dobkin de Rios 1992). Substancje te mogą być stosowane w czarach do zabicia lub kontrolowania innych (Davis 1985). We współczesnym dorzeczu Amazonki, są one stosowane do ułatwiania symbolicznej syntezy tradycyjnych i nowych wierzeń poprzez wyobrażenia emocjonalne, które symbolicznie reprezentują konfrontacje społeczne i ułatwiają dostosowanie psychospołeczne (Andritzky 1989). Rytualne procesy przekształcają indywidualną osobowość i relacje społeczne poprzez ayahuascowe wzmocnienie symbolicznej integracji o znaczeniu psychologicznym, społecznym i kosmologicznym.

Społeczne różnice w stosowaniu roślin psychointegracyjnych

Terapeutyczne zastosowanie roślin psychointegracyjnych nie jest uniwersalne, lecz zmienia się jako funkcja warunków społecznych. Różne typy społeczeństw różnie oceniają ich wartość, funkcje adaptacyjne i potencjały. W ich stosowaniu odnotowane zostały główne różnice regionalne, przy drastycznie większej ilości roślin halucynogennych używanych w tubylczych kulturach Ameryk w porównaniu z przedchrześcijańskimi kulturami euroazjatyckimi (La Barre, 1970). Różnice te zostały przypisane czynnikom kulturowym, gdyż w Eurazji występuje wiele halucynogenów lecz nie są stosowane (Furst, 1972; La Barre, 1970). Wzrost złożoności politycznej doprowadził do zmniejszenia stosowania roślin psychointegracyjnych, które w społecznościach złożonych zwykle nie są zinstytucjonalizowane przy leczeniu i religii (Dobkin de Rios i Smith 1977; Winkelman,1991). Za międzykulturowe różnice w instytucjonalizacji roślin psychointegracyjnych odpowiedzialne są zmiany w społeczeństwie i zinstytucjonalizowane zasady oraz funkcje uzdrawiania religijnego (Winkelman, 1986b, 1990, 1992). Dane międzykulturowe ukazują, że ich rytualne zastosowanie jest ujemnie skorelowane z poziomami integracji politycznej (Winkelman, 1991). Ujemny związek z integracją polityczną odzwierciedla nieodłączne konflikty potrzeb hierarchicznych, społeczeństw zintegrowanych politycznie z psychospołecznymi i poznawczymi dynamikami wytworzonymi przez psychointegratory.

Dobkin de Rios i Smith (1977) sugerują, że halucynogenne rośliny są zazwyczaj represjonowane w społeczeństwach na poziomie państwa, ponieważ stanowią zagrożenie dla interpretacji tych, którzy dzierżą społeczną i religijną władzę. Psychointegratory są zazwyczaj stosowane w kontekstach społecznych, w których wpływy pochodzące z nastawienia i otoczenia (osobiste oczekiwania i lokalne wpływy sytuacyjne) odgrywają potężne role w kształtowaniu doświadczeń i interpretacji. Te lokalne nastawienie i otoczenie wpływa na interpretację, mogąc stanowić zagrożenie dla scentralizowanej, hierarchicznej kontroli świadomości religijnej oraz osłabiać kontrolę na arenach religijnych, politycznych i społecznych. W przeciwieństwie do tego, typowe międzykulturowe stosowanie psychointegratorów do celów terapeutycznych ma miejsce w środowiskach społeczności małych grup, gdzie zwiększają spójność grupy i potwierdzają raczej lokalne wartości kulturowe i wierzenia niż ideologiczne i polityczne porządki na poziomie państwa (Dobkin de Rios i Smith, 1977). Represyjne prawodawstwo uchwalone przeciwko tym substancjom w latach 1960 odzwierciedla ten wzorzec politycznej kontroli zagrożeń dla ustalonej hierarchii oraz dla porządków kosmologicznych.

Społeczny kontekst współczesnego, międzykulturowego zastosowania psychointegratorów sugeruje, że ułatwiają psychospołeczne przystosowania, wymagane przez gwałtowną zmianę społeczną i zmienianie warunków psychospołecznych (Aberle, 1966; Andritzky, 1989; Dobkin de Rios, 1984). Rośliny psychointegracyjne odgrywają rolę w pośredniczeniu między systemami pojęciowymi. Ayahuaska jest powszechnie stosowana w dorzeczu Amazonki w rytuałach zbiorowych, które wzmacniają spójność społeczną i tożsamość grupową oraz towarzyszą zarządzaniu problemami akulturacji poprzez pośredniczenie między poglądami świata autochtonicznego i narzuconymi systemami europejskimi (Andritzky, 1989). Psychointegratory stosowane są w rytuałach, które służą jako środki pośredniczące między systemami indywidualnymi a kulturowymi, wintegrowującymi starożytne tradycje w obecne adaptacje.

Historyczne przyjęcie religii pejotlowej (Rdzenny Kościół Amerykański, NAC) wśród Navajo, jak sprawozdał Aberle (1966), ilustruje również jej rolę w dostosowaniu psychospołecznym, gdyż wczesnymi zwolennikami Navajo byli głównie ci, którzy doświadczyli największej względnej utraty w wyniku federalnie nałożonych programów redukcji zwierząt gospodarczych. Etyczny kod NAC ułatwił dostosowanie wartości kolektywizmu Navajo do nacisku na indywidualizm amerykańskiej społeczności. NAC sprzyjał odporności na wpływy kolonizacyjne, podtrzymując społecznie cenione doświadczenia wspólnotowe i świadomość religijną (Calabrese, 1997).

Spis Tresci

Różnice w zastosowaniach terapeutycznych

Przegląd (Schultes i Winkelman, 1996) terapeutycznych zastosowań psychointegratorów z rodzin Strophariaceae, Myristicaceae, Leguminosae, Malpighiaceae, Cactaceae oraz Convolvulaceae wśród rdzennych kultur Ameryk, ilustruje dość zmienne działanie. Substancje te stosowane są do chorób zarówno fizycznych jak i duchowych, do pośrednictwa w konflikcie, do leczenia dysfunkcji w relacjach społecznych lub seksualnych, oraz do ukierunkowania energii leczniczych. Wywołują szereg doświadczeń emocjonalnych, wliczając przerażające wizje oraz reakcje katharsis. Psychointegratory mogą być stosowane do prorokowania przyszłości, do wysyłania wiadomości innym, do kontaktowania się z dalekimi krewnymi, do odkrywania planów wrogów, oraz do pomocy przy nauce mitów, śpiewów i tańców. Są one stosowane do wszelkiego rodzaju problemów fizycznych, wliczając żołądek, pęcherz, robaki jelitowe, hemoroidy, malarię, owrzodzenie jamy ustnej, reumatyzm, skaleczenia i rany, oraz trudności porodowe. Zastosowania diagnostyczne obejmują ustalenie: przyczyny choroby, śmierci lub innych problemów; środków leczenia; kierunku życia; oraz znaczenia snów. Społeczne zastosowania obejmują coroczne dożynki, rytuały płodności, ceremonie kremacji, kult przodków, oraz sojusze między osadami. Są one stosowane do leczenia syndromów barier kulturowych (np. klątw, utraty duszy/ducha, czarów, utrapienie ducha i egzorcyzmów) oraz do ochrony przeciwko wiedźmom i duchom. Zapewniają kontrolę nad emocjami i uwalniają od winy i choroby spowodowanej niechęcią i zazdrością, równoważąc duchowe i naturalne siły w życiu pacjenta by pokonać nieszczęścia i znaleźć pokój i harmonię.

Wysoce rozwinięte, tradycyjne systemy lecznicze, wybiórczo wykorzystują różnice między gatunkami, różnymi domieszkami gatunków, różnymi dawkami i sposobami podawania, oraz procesami rytualnymi w celu uzyskania szeregu efektów. Zmienne efekty odzwierciedlają również swe funkcje jako niespecyficzne wzmacniacze treści przed- i nieświadomych (Metzner, 1998; Riedlinger i Riedlinger, 1994). Efekty tych substancji integrują farmakoterapię i psychoterapię poprzez interakcje czynników biologicznych i społecznych.

Kliniczne paradygmaty w badaniach nad LSD

Jako że ta sama roślina jest stosowana do różnych celów, sugeruje to, że ta sama substancja może wytwarzać różne efekty. Kliniczne badania ujawniły szereg efektów po LSD (zobacz Bliss, 1988; Bravo i Grob, 1989; Grof, 1975, 1980; Lukoff, Zanger i Lu, 1990; Riedlinger i Riedlinger, 1994; Yensen, 1985, 1996). Zakazy prawne uchwalone w późnych latach 1960 drastycznie zredukowały badania kliniczne, lecz wcześniejsze (zobacz np. Abramson, 1967) i ograniczone badania późniejsze (Passie, 1997) dostarczyły dowodów na terapeutyczne efekty LSD. Głównym wnioskiem jest to, że efekty różnią się w zależności od oczekiwań, wytwarzając kilka różnych paradygmatów medycznych - psychotomimetyczne, psycholityczne, oraz psychedeliczne (zobacz Bravo i Grob, 1989; Yensen, 1985, 1996;). Różne paradygmaty odzwierciedlają wpływy "nastawienia i otoczenia", czynniki poza-farmakologiczne, pochodzące od oczekiwań i okoliczności sytuacyjnych. "Nastawienie" odnosi się do osobistych przekonań, postaw, oraz oczekiwań, podczas gdy "otoczenie" odnosi się do sytuacyjnych wpływów na doznanie. Uważane są one za główne wyznaczniki skutków psychointegratorów.

Perspektywa psychotomimetyczna podkreśliła, że LSD wywołuje efekty, takie jak zawroty głowy, osłabienie, drżenie, nudności, halucynacje, depresja, depersonalizacja, reakcje psychotyczne oraz iluzje. Ten kliniczny profil lepiej reprezentuje raczej skutki uboczne niż fenomenologicznie i osobiście najistotniejsze doznania. Chociaż psychozy i zaburzone funkcjonowanie poznawcze mogą wystąpić, szczególnie przy niekorzystnych wpływach nastawienia i otoczenia, psychointegratory wytwarzają zazwyczaj rezultaty pozytywne, obejmujące nowe sposoby postrzegania i rozumienia zwykłego doświadczenia. Wywołana emocjonalna odpowiedzialność może prowadzić do zmian w odczuwaniu siebie, obejmujących potężne, mistyczne doświadczenia zjednoczenia ze wszechświatem oraz odczucia oceaniczne (Cohen, 1971).

Uświadomienia te prowadzą do podejścia psycholitycznego, które postrzegało LSD jako środek "rozpuszczający umysł", który ułatwia terapię psychoanalityczną, zmieniając relację między świadomym i nieświadomym (Yensen, 1985). LSD stosowane było jako pomoc terapeutyczna do osłabienia psychologicznych mechanizmów obronnych, do ujawnienia konfliktów i impulsów emocjonalnych, do uwolnienia materiału nieświadomego lub zablokowanego, oraz do zwiększenia świadomości i reakcji emocjonalnej. Zdolność do aktywowania i pogłębienia procesów psychoanalitycznych pomogła skrócić psychoterapię, ułatwiając restrukturyzację osobowości i przyspieszając proces dojrzewania (Passie, 1997). Podejście psycholityczne odzwierciedlone jest w NAC, gdzie pejotl odgrywa rolę w znaczącej terapii, obejmującej terapeutyczne uwątkowienie i reinterpretację (Calabrese, 1997).

Ostatnim przedprohibicjowym postępem w terapii wspomaganej LSD było podejście psychedeliczne, na podstawie rozpoznania, że największe korzyści wystąpiły gdy dochodziło do doznań mistycznych. Podejście psychedeliczne stosowało duże dawki by wywołać doświadczenia mistyczne, które tworzyły główne zmiany osobowości. LSD uaktywniało wyparte wspomnienia, wywołując katharsis, zwiększając samoświadomość, oraz umożliwiając zmiany życiowe. Znamienne zastosowanie podejścia psychedelicznego miało miejsce przy leczeniu alkoholizmu i bólu oraz przy pokierowaniu końcem życia u pacjentów nieuleczalnie chorych na raka (zobacz Abramson, 1967; Kurland, 1985).

Podsumowując, międzykulturowe wzorce w społecznych, religijnych oraz terapeutycznych zastosowaniach psychointegratorów i ich efekty psychopoznawcze odzwierciedlają zarówno mechanizmy biologiczne jak i efekty psychospołeczne (nastawienie i otoczenie). Nawet ta sama substancja może wywołać dość różne doświadczenia, gdyż tradycje kulturowe dostarczają integralnych wkładów poprzez rytuał, pieśń, mit oraz inne elementy symboliczne, które kształtują doświadczenia, reakcje oraz wyniki. Międzykulturowa powszechność stosowania roślin psychointegracyjnych w aktywnościach terapeutycznych, oraz podobieństwa doświadczeń i interpretacji, odzwierciedla jednak mechanizmy biologiczne i wymaga wyjaśnienia neurobiologicznego. Konkretne mechanizmy neuroprzekaźnikowe, poprzez które osiągane są ogólne i szczególne efekty, ilustrują dlaczego środki te powinny być farmakologiczne nazywane psychointegratorami i dlaczego mają tak ważne zastosowania terapeutyczne.

Spis Tresci

Psychointegratory i funkcje neuroprzekaźnicze

Wpływ związków psychointegratorowych na neurotransmisję stwarza międzykulturowe podobieństwa w doświadczeniach fizycznych, emocjonalnych oraz poznawczych. Neuroprzekaźniki działają poprzez co najmniej cztery znane mechanizmy: stymulując neurony, tworząc efekty hamujące lub pobudzające, zmieniając reagowanie neuronów na inne neuroprzekaźniki, oraz modulując efekty innych neuroprzekaźników. Psychointegratory oddziałują z neuroprzekaźnikami poprzez rozpoczynanie reakcji w receptorach (agoniści) zastępując neuroprzekaźniki, oraz poprzez zmniejszanie ich efektywności, działając jako antagoniści (lub blokery), uniemożliwiające normalną reakcję receptora. Badania nad tymi efektami u ludzi zostały w ostatnich dziesięcioleciach ograniczone, lecz wpływ psychointegratorów (zwłaszcza LSD) na działanie mózgu u ludzi oraz u innych zwierząt przebadano obszernie (Jacobs, 1984a; Mandell, 1985). Badania te dostarczają różnorodnych i najwyraźniej sprzecznych wniosków, pochodzących z różnych procedur, dawek, efektów fazowych, oraz czynników nastawienia i otoczenia (Freedman, 1984). Proste mechanizmy działania psychointegratorów podobnych do LSD są zasadniczo te same u różnych gatunków ssaków (Jacobs, 1984a; Jacobs i Gelperin, 1981) i są jednymi z najlepiej zrozumianych u substancji psychoaktywnych (Mandell, 1985). Głównym neuroprzekaźnikiem afektowanym przez psychointegratory w rodzaju LSD jest serotonina (Aghajanian, 1994; Jacobs, 1984b; McKim, 1991). Następny rozdział przegląda pokrótce układ serotonergiczny i efekty substancji w rodzaju LSD na neuroprzekaźnictwo. Informacje o ogólnoustrojowym wpływie psychointegratorów na neuroprzekaźniki pochodzą głównie z Aghajanian (1994), Jacobs (1984a), Jacobs i Gelperin (1981), Kruk i Pycock (1991), McKim (1991), oraz Ryall (1989).

Układ serotonergiczny

Serotonina (5-HT) jest najrozleglejszym monoaminergicznym układem neuroprzekaźnikowym w mózgu (Role i Kelly, 1991), wykonującym szeroki zakres funkcji (Fischbach, 1992; Kruk i Pycock, 1991; Ribeiro, 1991). Serotonina odgrywa ważną rolę w regulowaniu snu, pobudzenia, termoregulacji, zwężania naczyń, ciśnienia krwi, rozwoju hormonów, głodu, bólu, mięśni gładkich, postrzegania, przetwarzania zmysłowego, czujności, uczenia się, pamięci, nastrojów, aktywności motorycznej, poznawania, oraz podejmowania decyzji (Glennon, 1990, str. 39; Kruk i Pycock, 1991, stry. 122-123). Zaburzenia serotonergiczne związane są z lękiem, niepokojem, depresją, zaburzeniami snu, schizofrenią, zaburzeniami bólowymi oraz dolegliwościami psychosomatycznymi (Ribeiro, 1991, str. 37).

Kluczowe znaczenie serotoniny w wielu różnych procesach odzwierciedla jej rolę jako neuroprzekaźnika modulacyjnego, pośrednika w procesach, otrzymującego informację zmysłową i wewnętrzną, oraz modulującego siłę odpowiedzi. Komórki neuroprzekaźnika serotonergicznego umiejscowione są głównie w formacji siatkowej, w układzie limbicznym oraz w zwojach podstawy, z wypustkami schodzącymi do rdzenia kręgowego i z wypustkami podchodzącymi do przodomózgowia; najwyższe poziomy włókien serotoninowych posiada układ limbiczny i obszary wzrokowe (Ribeiro, 1991). Wypustki główne są podchodzące i wywierają rozproszony wpływ na układy nerwowe. Główne koncentracje neuronów serotoninowych w centralnym systemie nerwowym (CSN) znajdują się w środkowym obszarze pnia mózgu, zwłaszcza w jądrach szwu; ich górne wypustki znajdują się we wzgórzu, podwzgórzu i w ciele migdałowatym układu limbicznego; ciele prążkowanym i zwojach podstawy; oraz w korze przedniej (Kruk i Pycock, 1991; Parent, 1981). Układy wypustek układów szwu (i aktywacji siatkowatej) śródmózgowia przenoszą do kory wejściowy sygnał sensoryczny z aksonów. Wzajemnie połączone jądra układu limbicznego odpowiedzialne są za przekazywanie emocji i motywacji. Serotoninowy sygnał wejściowy do kory pośredniczy w integracji informacji zmysłowej oraz koordynacji ruchów ciała.

Receptory serotoninowe. Istnieją przynajmniej cztery różne typy receptorów serotoninowych CSN, które pośredniczą w różnych rodzajach efektów, w różnych częściach mózgu (Aghajanian, 1981, 1994; Glennon, 1990; Kruk i Pycock, 1991; Ribeiro, 1991; Schmidt i Peroutka, 1989). Receptory serotoninowe 5-HT_1A znajdują się przede wszystkim w układzie szwu i w rejonie limbicznym; pośredniczą w reakcjach neuronów serotonergicznych w odniesieniu do ich własnych przekaźników i mają silną wrażliwość na indoloaminy (Aghajanian, 1994, str. 140). Główny wpływ LSD na układy serotonergiczne wywierany jest na neurony 5-HT₂ (Aghajanian, 1994), z którymi mają wysokie powinowactwo (Glennon, 1990). Receptory 5-HT₂ skoncentrowane są w układzie limbicznym, w podwzgórzu i w zwojach podstawy, i odgrywają rolę w kontrolowaniu niepokoju i redukowaniu objawów schizofrenicznych (Ribeiro, 1991). Główny wpływ psychointegratorów w rodzaju LSD na korę mózgową, miejsce sinawe, i inne obszary mózgu pośredniczone są za pomocą receptorów 5-HT₂ neuronów postsynaptycznych (Aghajanian, 1994). LSD posiada wysokie powinowactwo z receptorami 5-HT_2A i 5-HT_2C (Miller i Gold, 1993), ułatwiając funkcjonowanie miejsca sinawego, które odbiera liczne somatosensoryczne i trzewiowe sygnały wejściowe i wysyła je w sposób rozproszony do większości części mózgu.

Spis Tresci

Wpływ psychointegratorów w rodzaju LSD na receptory serotonergiczne

Serotonergiczne efekty psychointegratorów w rodzaju LSD są złożone i zmienne ponieważ: modulacyjne funkcje serotoniny są funkcją innych stanów neuralnych; serotonina posiada różne działanie i wpływ na różne obszary mózgu, wliczając miejsca presynaptyczne, zakończenia aksonu i postsynaptyczne; psychointegratory mają różne działanie na różne rodzaje neuronów serotonergicznych; psychointegratory mają także wpływ zależny dawkowo i fazowo (Aghajanian, 1994; Hamon, 1984; Hollister, 1984). Psychointegratory mogą działać jako agoniści (służąc w miejsce serotoniny) oraz jako antagoniści, blokujące jej działanie. LSD powoduje trwałą hiperpolaryzację pewnych neuronów serotonergicznych, lecz o długotrwałych skutkach poza maksymalnymi poziomami wywoływanymi przez serotoninę (Aghajanian, 1984). Wychwytywanie i wiązanie LSD następuje głównie w postsynaptycznych receptorach serotoninowych w obszarach wzrokowych i słuchowych kory mózgowej, oraz w ciele migdałowatym, hipokampie, podwzgórzu i prążkowiu układu limbicznego (Hamon, 1984). Jacobs sugeruje, że działanie na postsynaptyczne (raczej niż na presynaptyczne) serotonergiczne miejsca wiązania jest kluczowe dla efektów halucynogennych. Skupienie na halucynacjach może niedoceniać znaczenia innych efektów, takich jak stymulacja integracji informacji systemicznej.

Wpływ psychointegratorów w rodzaju LSD na serotoninowe autoreceptory w neuronowych miejscach szwu wywołuje wybiórczą i silną inhibicję tonicznego odpalania grzbietowego jądra szwu, i skutkuje odhamowaniem neuronowych targetów przodomózgowia. LSD blokuje aktywujące efekty neuronów serotoninowych w formacji siatkowej i w korze, co uwalnia toniczne hamowanie wpływów serotoninowych na neurony postsynaptyczne i zwiększa aktywność w bocznym jądrze kolankowym i w ciele migdałowatym. Psychointegratory w rodzaju LSD ułatwiają także lub nasilają pobudzające działanie serotoniny w obszarach pnia mózgu i rdzenia kręgowego, powodując wzbudzenie komórek docelowych (Jacobs, 1984b, str. 188). Psychointegratory aktywują neurony serotonergiczne w miejscu sinawym, w punkcie węzłowym dla somatosensorycznej i trzewiowej konwergencji informacji ze wszystkich regionów ciała. Projekcje miejsca sinawego unerwiają większość obszarów osi mózgowo-rdzeniowej, głównie wzgórza, podwzgórza, móżdżku, przodomózgowia podstawnego, hipokampa oraz kory nowej (Aghajanian, 1994; Role i Kelly, 1991). LSD wpływa na hipokamp blokując lub tłumiąc typowe funkcje depresyjne serotoniny. Stymuluje to mezolimbiczne struktury płata skroniowego poprzez odhamowanie neuronów postsynaptycznych w obszarach limbicznym i wzrokowym (Mandell, 1985), uwalniając zwyczajne blokowanie w centrach emocjonalnym i wzrokowym, oraz przyczyniając się do wytwarzania doświadczeń wzrokowych, podobnych do śnienia.

Psychointegratory w rodzaju LSD oddziałują z układem serotonergicznym w pniu mózgu, w układzie limbicznym i w korze czołowej. Zarówno stymulują one jak i tłumią wpływy serotoniny, zastępując ją w neurotransmisji, i blokując ją, redukując nawykowe represje i stymulując centra przetwarzania. Psychointegratory wpływają na: reakcyjność szwu i formacji siatkowych obszaru pnia mózgu; układ limbiczny, zwłaszcza hipokamp i ciało migdałowate; oraz na wzrokowe i słuchowe obszary kory czołowej. Psychointegratory mają wpływ na: uwagę, przytomność i orientację przestrzenną; motywację, pamięć, emocje i procesy poznawcze; konceptualizację wzrokową i reprezentację poznawczą; oraz syntezę informacji z całego mózgu. Efektem serotoniny jest obniżenie działania neuronów docelowych w przodomózgowiu; w związku z tym, blokującym efektem LSD na neurony serotoninowe jest odhamowanie ich typowego hamowania. Odhamowanie to skutkuje synchronicznymi wzorcami fal mózgowych, które przewodzą impulsy do kory czołowej, zastępując normalną zdesynchronizowaną szybką aktywność falową, charakterystyczną dla kory czołowej, wolniejszymi bardziej spójnymi wzorcami falowymi. Te spójne, regularne rozładowania przewodzą do płatów czołowych synchroniczne wzorce wolno falowe (3-6 cns teta), synchronizując korę (zob. Aghajanian, 1982, 1984; Mandell, 1980).

Psychointegratory i ogólnoustrojowa funkcja mózgu. Psychointegratory wzmacniają aktywację układów mózgu, do których odnosi się MacLean (1990) jako do kompleksu-R (mózgu gadziego) i mózgu paleossaczego (układu limbicznego). Stymulacja kompleksu-R zapewnia zwiększoną integrację informacji we wszystkich obszarach mózgu, wytwarzając zwiększone pobudzenie i przytomność oraz interferencję z nawykowymi procedurami zachowaniowymi, którymi zarządza mózg gadzi. Mózg paleossaczy zapewnia społeczne i emocjonalne oddziaływania na mentację i zachowanie zaangażowane w przetrwanie gatunku, płeć, agresję, relacje rodzinne i społeczne, uczenie się oraz pamięć i własną tożsamość. Aktywacja mózgu paleossaczego i jego funkcji przez psychointegratory (i OSŚ w ogólności) wzmacnia systemiczną integrację psychiki poprzez procesy poznawcze oparte na komunikacji niewerbalnej, mentacji i reprezentacjach społecznych, które zarządzają procesami życia emocjonalnego i społecznego.

Psychointegratory działają na zachowanie. Efekty makropoziomu psychointegratorów obejmują zakres skutków zmysłowych, zachowaniowych, emocjonalnych i poznawczych (Freedman, 1984; po omówienie zobacz Winkelman, 1996). Psychointegratory potęgują wrażliwość zmysłową, zwiększając pobudzenie i reagowanie na otoczenie. Zmniejszają także lub odwracają przyzwyczajenia typowych wzorców reakcji, zmuszając organizm do nowych wzorców zachowań. Chociaż niskie dawki prowadzą do bardziej gruntownego, wyrywkowego i kompletnego badania otoczenia, wysokie dawki prowadzą zazwyczaj do wycofania i skupienia się na otoczeniu wewnętrznym, obrazowym, emocjonalnym, oraz poznawczym. Wewnętrzne skupienie, zmiana świadomości, oraz limbiczna aktywacja wrzucają materiał z pod- lub nieświadomości do świadomości i wprowadzają do niej wyparte wspomnienia, gdzie poprzez katharsis i odreagowanie zostają one rozwiązane i zintegrowane. Ich skłonność do wywoływania niepokojącego materiału osobistego, nierozwiązanych konfliktów, wypartych doświadczeń, i niezintegrowanych aspektów ja i zachowania sugerują, że psychointegratory powodują manifestacje konfliktów i traum jeszcze nie wintegrowanych w długoterminowe, stabilne wspomnienia. Psychointegratory stymulują emocje i interpretacje związane z czyimś poczuciem siebie i więziami społecznych.

Dynamiki poznawcze: Fuzja wewnątrzpółkulowa. Neurofizjologiczne efekty psychointegratorów wytwarzają ogólną integrację informacji ze wszystkich części ciała, wzmacniając znaczenie i sens, oraz wytwarzając wgląd i nowe pojmowania. Skupieniu na doznaniu wewnętrznym towarzyszy często zwiększona klarowność świadomości (Freedman, 1984, str. 209) oraz zachowanie nienaruszonych wspomnień w następstwie doświadczeń, które dopuszczają refleksję i integrację. Odzwierciedla to również aktywację funkcji mózgu paleossaczego, które towarzyszą funkcjom pamięciowym oraz zapewniają podstawę dla naszego poczucia pewności i przeświadczenia (MacLean, 1990). Charakterystyczna integracja poznawcza stwierdzona dla psychointegratorów odzwierciedla "fuzję wewnątrzpółkulową" (Mandell, 1985), wynik zwiększonego sprzęgnięcia (dwustronnej spójności) oscylacji półkulowych, które poprawia wymianę informacji oraz integrację między dwiema półkulami czołowymi. Ta integracja wyspecjalizowanych ról w poznawaniu i afekcie (myśli i emocji) lewej i prawej półkuli, odpowiednio, poprawia integrację uczuć i myśli, intuicji prawej półkuli oraz racjonalności półkuli lewej. Leży to u podstaw doświadczeń wglądu oraz spostrzeżeń całości i jedności, związanych z psychointegratorami. Integracja uczuć z myślami poprawia wgląd. Doznania integracyjne wytwarzane są fizjologicznie poprzez synchroniczne fale mózgowe o wysokim napięciu, wytworzone poprzez wyładowania przegrody hipokampowej w strukturach mezolimbicznych płata skroniowego (Fink, 1978; Hoffmeister i Stille, 1982; Mandell, 1980), które napędzają synchronizację kory. Limbiczno-czołowe napędzanie wewnątrzpółkulowej synchronizacji wintegrowuje nieświadomy materiał w korę mózgową. Te powszechne wzorce mają ogólne skutki terapeutyczne, umożliwiające wyrażenie i przeprogramowanie wypartych aspektów ja. Wzmocniona świadomość wypartych wspomnień, zwiększona zmienność emocjonalna, zakłócenie wzorców zachowania nawykowego, oraz rozpuszczenie fiksacji egocentrycznych umożliwiają zmianę procesów psychodynamicznych.

Odmienne stany świadomości. Odhamowanie układu serotonergicznego i wynikła utrata efektów hamujących na mezolimbiczne struktury płata skroniowego jest podstawą powszechnych efektów psychointegratorów i innych środków wytwarzających OSŚ lub "stany transcendentne" (Mandell, 1980). Systematyczne zmiany funkcjonowania mózgu są powszechne dla wielu środków wywołujących OSŚ (Winkelman, 1986a, 1992) i są podstawą dla uniwersalnych szamańskich praktyk uzdrawiania (Winkelman, 1986b, 1990). Terapeutyczne zastosowanie psychointegratorów odzwierciedla wpływ OSŚ przy uzdrawianiu (Winkelman, 1986a, 1992). Uzdrowiciele stosujący OSŚ występują we wszystkich kulturach, odzwierciedlając biologiczną podstawę OSŚ i jej skutki funkcjonalne, które wytwarzają fizjologiczne zmiany, ułatwiające uzdrawianie (Winkelman, 2000). Różnorodne OSŚ stanowią różne sposoby dostępu do wspólnego trybu świadomości, który reprezentuje zoptymalizowaną równowagę homeostatyczną układów funkcjonalnych mózgu, umożliwiając wyłonienie działań integracyjnych. Ten integracyjny tryb świadomości jest tak fundamentalny dla ludzkiej psychobiologii jak śnienie, głęboki sen, oraz tryby świadomości na jawie (Winkelman, 2000). Świadomość integracyjna przejawia się w powszechnych wzorcach związanych z OSŚ (np. integracja limbiczno-czołowa, synchronizacja wewnątrzpółkulowa, dominacja przywspółczulna). Ma to ogólne skutki terapeutyczne, zarówno fizjologiczne jak i psychologiczne (Winkelman, 2000). OSŚ w ogólności pozwala na wyrażenie wypartych aspektów ja, wzmacniając procesy prawej półkuli poprzez zahamowanie krytycznego odsiewu przez lewą półkulę, zezwalając na wyrażenie i przeprogramowanie normalnie wypartych aspektów funkcjonowania mózgu. Te stany świadomości znane są na świecie w tradycjach kontemplacyjnych (Laughlin et al., 1992), odzwierciedlając wysokie poziomy funkcjonowania integracyjnego. Psychointegratory są środkami zapewniającymi doświadczenia w tym integracyjnym trybie świadomości, lecz nie zastępują rygorystycznej dyscypliny umysłowej niezbędnej dla trwałego funkcjonowania w tych stanach świadomości (Naranjo, 1996).

Podsumowując, psychointegratory w rodzaju LSD mają globalny wpływ na świadomość, zachowanie, emocje i poznanie. Zwiększają one wrażliwość zmysłową, pobudzenie i reagowanie na otoczenie, redukując lub cofając przyzwyczajenia do typowych wzorców zachowań. Wymuszają nowe perspektywy i wzorce zachowań, fizycznie przechodząc od bardziej losowego i kompletnego przebadania środowiska do wycofania i skupienia się na wewnętrznym, emocjonalnym oraz poznawczym materiale z pod- lub nieświadomości. Blokujący wpływ LSD na neurony serotoninowe, których funkcją jest obniżenie działania neuronów docelowych w przodomózgowiu, skutkuje odhamowaniem typowego powstrzymania i stąd większą aktywnością. Największa aktywność występuje w najgęstszych końcówkach aksonów serotoninowych w obszarach limbicznego układu przetwarzania emocjonalnego oraz we wzrokowych obszarach kory. Odhamowanie struktur mezolimbicznego płata skroniowego transmituje synchroniczne impulsy wolnofalowe do kory czołowej, zastępując normalną, zdesynchronizowaną aktywność szybkofalową, spójnymi wyładowaniami fali theta z układu limbicznego. Transmisyjność limbiczno-czołowa wytwarza także wewnątrzpółkulową synchronizację i integrację materiału nieświadomego w korze mózgowej. Skutkuje to integracją uczuć z myślami, wzmacniając wgląd. Aktywacja wypartych wspomnień zezwala na katharsis i odreagowanie, ułatwiając analizę konfliktów psychodynamicznych i interpersonalnych. Ta wzmocniona świadomość, zwiększona chwiejność emocjonalna, przerwanie nawykowych wzorców zachowań, oraz rozpuszczenie fiksacji egocentrycznych umożliwia zmianę powiązań i procesów psychologicznych, oraz psychodynamiczne przeprogramowanie.

Zastosowania współczesne

Zastosowanie tych substancji jako środków terapeutycznych może wydawać się niemą kwestią biorąc pod uwagę ich ogólną nielegalność. Obecne zaklasyfikowanie wielu psychointegratorów do kategorii Wykazu I zakazuje ich legalne stosowanie jako środków terapeutycznych. Klasyfikacja ta sugerując brak uznanego zastosowania medycznego i wysoki potencjał do nadużyć ignoruje istotne dane kliniczne i międzykulturowe o ich terapeutycznych zastosowaniach.

Nieprzerwane i rosnące zastosowanie halucynogenów, zwłaszcza w formie nowych dragów "zaprojektowanych" takich jak "ekstazy" (MDMA), donoszące o niekorzystnych konsekwencjach, wskazuje terapeutom na potrzebę zapewnienia swym pacjentom edukacji. Powszechne raporty o organicznej i poznawczej dysfunkcji, uszkodzeniu mózgu i ofiarach śmiertelnych, związanych ze stosowaniem "ekstazy" (np. Burgess, O'Donohoe i Gill, 2000; Parrott, Sisk i Turner, 2000) wskazują na potrzebę wskazówek dotyczących ostrożności, oprócz tych, które dotyczą drugorzędnych skutków ubocznych (np. odwodnienia). Serotonergiczna neurotoksyczność może wynikać z przedłużonego i częstego stosowania, wzorca przeciwnego sporadycznemu stosowaniu w społecznościach tradycyjnych. Jednakże zagrożenia fizjologiczne mogą być wyolbrzymione, ponieważ raporty łączą stosowanie halucynogenów z uszkodzeniem organicznym i zaburzeniem braku kontroli dla czynników sprzyjających, takich, jak współwystępowanie i nadużywanie wielu narkotyków, czyniąc ich wniosek podejrzanym (Halpern i Pope, 1999). Istnieją wyraźne przeciwwskazania do stosowania psychointegratorów (zwłaszcza inhibitorów monoaminooksydazy) z inhibitorami wychwytu zwrotnego serotoniny (Callaway i Grob, 1998). Za przeciwwskazania powinno się prawdopodobnie uznawać poważne zaburzenia psychiatryczne.

Klienci, którzy stosują te substancje, lub mają potrzeby, które mogą być zaspokojone ich stosowaniem, mogą skorzystać z terapeuty jako wychowawcy. Terapeuci muszą być świadomi, że ich własne postawy wpłyną na wywołane doświadczenia. Klienci muszą być poinformowani o konieczności wykwalifikowanego poradnictwa i właściwego nastawienia, otoczenia, celów i wsparcia. Tradycyjne wzorce zastosowania w niezachodnich społecznościach zapewniają najbogatszą bazę danych dla kierowanego terapeutycznego zastosowania (po podsumowanie patrz Metzner, 1998). Te tradycyjne podejścia zostały dostosowane do wytycznych współczesnych ludzi (zobacz np. Leary, 1997). Tradycyjne stosowanie obejmowało podawanie przez uzdrowicieli szamańskich w sesjach okresowych, często z udziałem całej społeczności. Stosowanie to opierało się na znacząco różnym światopoglądzie i ukierunkowaniu niż terapie psycholityczne i psychedeliczne (Metzner, 1998).

Informacje o tych substancjach i ich zastosowaniach oraz o konkretnych efektach są powszechnie dostępne (por. Ott, 1993, 1994; Shulgin & Shulgin, 1991; strony internetowe: psychedeliclibrary.org, maps.org, geocities.com/psychedelics101, drugtext.org, i csp.org). Przedprohibicjowe badania i ograniczone dalsze badania kliniczne, zwłaszcza w Europie (Passie, 1997), również dostarczają wskazań o potencjalnych zastosowaniach. Podejście psycholityczne ma użyteczność na początku terapii by zmniejszyć zahamowania i opory wywołane lękiem, ułatwić komunikację, oraz przyspieszyć tworzenie porozumień terapeutycznych (Riedlinger & Riedlinger, 1994). Terapia psycholityczna ma największą zastosowalność dla osób ze: sztywnością psychiczną i sztywnymi mechanizmami obronnymi; z poważnymi nerwicami osobowościowymi i seksualnymi; niepokojem, depresją i przewlekłymi kompulsjami; oraz z alkoholizmem. Zdolność pokonywania silnych struktur obronnych może być skuteczna dla tych, dla których nieskuteczne były psychoanalizy klasyczne (Kurland, 1985; Metzner, 1998; Passie, 1997; Zanger, 1989). Użytkownicy mogą znaleźć korzyści wspierające lokalizowanie lęków i urazów emocjonalnych w realistyczniejszej perspektywie (Greer & Tolber, 1998). Badanie relacji zaburzeń serotonergicznych i depresji przeprowadzone przez Riedlinger i Riedlinger (1994) sugeruje, że pomyślność psychointegratorów odzwierciedla działanie na mechanizmy serotonergiczne, podobne do innych wychwytów inhibitorów 5-HT, stosowanych w leczeniu zaburzeń nastroju, niepokoju, agresji, paniki i zaburzenia obsesyjno kompulsywnego (ZOK). Może to odpowiadać "regulacji w dół" receptorów serotoninowych przez tradycyjne antydepresanty oraz normalizację transmisji serotoninowej (Ribeiro, 1991). Użyteczność psychointegratorów w leczeniu ZOK jest na tyle dobrze wykazana by uzasadnić próby kliniczne (Delgado & Moreno, 1998). Wcześniejsza praca z pacjentami onkologicznymi wskazuje, że dalsze wykorzystanie jest uzasadnione.

Leczenie alkoholizmu i innych form uzależnienia od narkotyków jest obiecującym obszarem do stosowania psychointegratorów, które wintegrowane są często w niezachodnie etnomedyczne leczenie od uzależnienia od substancji (Heggenhougen, 1997; Jilek, 1994). Niedowierzanie, że propozycja ta może zmobilizować jest bezpodstawne gdyż substancje te ogólnie zdają się nieuzależniające (McKim, 1991). Efektywność psychointegratorów zilustrowana jest powszechną zgodą wśród doradców rehabilitacyjnych Rdzennych Amerykanów, iż NAC jest jedynym skutecznym narzędziem przeciw alkoholizmowi w kraju Indian. Bill Wilson uznał swe doznania po LSD za mające znaczenie równe doświadczeniu nawrócenia, co doprowadziło do współzałożenia przez niego Anonimowych Alkoholików (AA) (Smith, 2000). Jednakże jego starania by mieć AA aprobujące LSD jako źródło duchowych doświadczeń do leczenia alkoholizmu zostały odrzucone przez radę. Rola LSD w leczeniu alkoholizmu i uzależnienia od innych narkotyków (Abramson, 1967; Kurland, 1985) wskazuje na wykorzystanie podejścia psychedelicznego i jego dużych dawek do wywoływania szczytu transcendentnego lub doświadczeń mistycznych. Leczenie uzależnienia od narkotyków podejściem psychedelicznym pozostaje niewystarczająco zbadane w populacjach klinicznych (Mangini, 1998), lecz dowody na jego skuteczność wciąż się kumulują (zobacz np. Alper, Lotsof, Frenken, Luciano & Bastiaans, 1999; Mabit, Giove & Vega, 1996; Sanchez-Ramos & Mash, 1996).

Panuje powszechne uznanie, że psychointegratory wzmacniają efekty samouzdrawiające, pozwalając oczyścić wpływ negatywnych afektów i wspomnień oraz aktywując wrodzone zdolności do integracji psychologicznej. Występować może także wzmocnienie systemu odpornościowego (Roberts, 1999, 2000). Współczesne zastosowania psychointegratorów zazwyczaj łączą podejścia psycholityczne i psychedeliczne, stosując duże dawki w celu wywołania doświadczenia transformującego oraz serie niskich dawek w sesjach psycholitycznych w celu przerobienia materiału psychodynamicznego (Passie, 1997).

Spis Tresci

Zastosowania badawcze

Psychointegratory wywołują doznania, które ułatwiają badanie ogólnych zasad dotyczących mózgu i świadomości. Kliniczne badania Grofa nad LSD (1975, 1980, 1992) zapewniły nowe modele natury ludzkiej świadomości. Psychointegratory wywołują doznania w tym, co Grof mianuje sferami transbiologicznymi, okołoporodowymi i transpersonalnymi sferami doświadczania. Sfera transpersonalna obejmuje struktury archetypowe i mistyczne, wymiary ludzkiej świadomości i tożsamości poza tożsamością egoistyczną. Grof ukazał, że substancje te pomagają wyjaśniać działanie mózgu i umysłu. Uwydatniają pewne procesy (np. harmonię emocjonalną, związek i integrację z naturą i ludzkością, radość i euforię, alternatywne tożsamości i poczucie siebie), ujawniając naturalne sfery poznawcze i układy symboliczne (Shannon, 2000). Naranjo (1996) zaproponował, że psychointegratory aktywują "zjawisko kundalini" (wysokie poziomy orgazmicznej samoregulacji) w konsekwencji wstrzymania ego i aktywacji ukrytych struktur mentalnych. Substancje te uważane są także za źródło wiernych mistycznych i duchowych doświadczeń, co potwierdzono w ostatniej książce uznanego eksperta od światowych religii, Hustona Smitha (2000).

Wnioski

Role psychointegratorów w wielu kulturach wskazują na ich ważne funkcje w spełnianiu ludzkich potrzeb. Choć społeczeństwa zachodnie utrzymywały negatywne poglądy na te substancje i na większość OSŚ, stanowią one reakcje na bodźce wrodzone (Siegel, 1990). Wrodzona podstawa bodźca do poszukiwania OSŚ stawia pytania odnośnie następstw dla społeczeństwa, które postrzega takie zachowanie jako anormalne i patologiczne i usiłuje je tłumić. Nawracające społeczne "odkrywanie" OSŚ (np. "ekstazy" i jej stosowanie na imprezach grupowych znanych jako rave) ilustruje stałe zapotrzebowanie na uregulowanie tych kwestii, gdyż ignorowanie i zakazywanie ich nie doprowadziło do ich zniknięcia. Liczne biologiczne i chemiczne źródła tych substancji o potężnych efektach psychologicznych sugerują, że ich stosowanie będzie kontynuowane. Społeczeństwa potrzebują raczej świadomego podejścia do ich zarządzanego stosowania niż wykluczania ich do etosu wytwarzanego kontrkulturowo. Niepowodzenie społeczeństw w zapewnianiu legalnych dróg dostępu, a zamiast tego zakazywanie tych doświadczeń, zwiększa prawdopodobieństwo, że ich wykorzystywanie będzie przyczyniać się do tendencji aspołecznych.

Typowe międzykulturowe modele zastosowania psychointegratorów wliczają zarządzanie zmianą rozwojową lub problemami wywołanymi kryzysami. Psychointegratory integrują świadome, przedświadome i nieświadome procesy w nowy gestalt lub zrozumienie. Ich zinstytucjonalizowane zastosowanie obejmuje uzdrawianie i integrację duchową, "całościowanie" (ang.-"wholing") indywiduum. Ta integracyjna stymulacja jest uzasadnieniem terminu "psychointegrator" w odniesieniu do ich funkcji i efektów, odzwierciedlających i łączących duszę lub ducha z umysłem i emocjami. Ta koniunkcja uzdrowienia z duchowością odzwierciedla integrację dynamik psychofizjologicznych i psychokulturowych, fundamentalną adaptację występującą we wszystkich ludzkich społeczeństwach w praktykach uzdrawiania szamańskiego. Zastosowanie substancji psychointegracyjnych jako środków na osiągnięcie tego psychobiologicznego i psychospołecznego przystosowania odzwierciedla potrzebę przeorientowania dynamik psychokulturowych na zmiany w relacjach społecznych i kosmologicznych. Ludzkość wiele tysiącleci stosowała te substancje, a zakazy prawne nie powstrzymały ludzkiej pogoni za doświadczaniem terapeutycznych zmian świadomości. Są one jednak potężne i potencjalnie niebezpieczne; jedynie właściwa edukacja może pomóc uchronić przed nadużywaniem i skutkami destrukcyjnymi.

Spis Tresci

Nota

¹Wiele różnych roślin jest luźno sklasyfikowanych jako halucynogeny, ponieważ wytwarzają halucynacje poprzez toksyczny wpływ na ciało. Rośliny z rodziny Solanaceae, takie jak mandragora (Mandragora officinarum), wilcza jagoda (Atropa belladonna), lulek (Hyoscyamus niger) i rodzaj Datura (np. Bieluń dziędzierzawa) mogą być niewłaściwie sklasyfikowane jako halucynogeny. Antycholinergiki, takie jak atropina, hioscyjamina, i skopolamina (hioscyna), blokują miejsca wiązania receptorów muskarynowych acetylocholiny (McKim, 1991) i mogą prowadzić do arytmii i zatrzymania serca oraz śmierci przez zmniejszenie jego rytmu i skurczów, zablokowanie neuroprzekaźnictwa, oraz ingerencję w parasympatyczny układ nerwowy (Kruk & Pycock, 1991). Wytwarza to delirium, zamroczenie świadomości, stany nietypowo związane ze związkami indoloaminowymi. Zgony w wyniku używania tych substancji są sprawozdawane każdego roku w USA, lecz tradycje szamańskie znalazły najwidoczniej rytualne sposoby na bezpieczne stosowanie tych roślin (Jacobs, 1996).

Odnośniki

1. Aberle, D. (1966). The Peyote religion among the Navaho. Chicago: Aldine.
2. Abramson, H. (Ed.). (1967). The use of LSD in psychotherapy and alcoholism. Indianapolis, IN: Bobbs-Merrill.
3. Aghajanian, G. (1981). The modulatory role of serotonin at multiple receptors in brain. In B. Jacobs & A. Gelperin (Eds.), Serotonin neurotransmission and behavior. Cambridge, MA: MIT Press.
4. Aghajanian, G. (1982). Neurophysiologic properties of psychotomimetics. In F. Hoffmeister and G. Stille (Eds.), Psychotropic agents III (pp. 89-109). New York: Springer Verlag.
5. Aghajanian, G. (1984). LSD and serotonergic dorsal raphe neurons: Intracellular studies in vivo and in vitro. In B. Jacobs (Ed.), Hallucinogens: Neurochemical, behavioral and clinical perspectives (pp. 137-141). New York: Raven Press.
6. Aghajanian, G. (1994). Serotonin and the action of LSD in the brain. Psychiatric Annals, 2463, 137-141.
7. Alper, K., Lotsof, H., Frenken, G., Luciano, D., & Bastiaans,J. (1999). Treatment of acute opioid withdrawal with ibogaine. American Journal on Addictions, 8(3), 234-242.
8. Andritzky, W. (1989). Sociopsychotherapeutic functions of ayahuasca healing in Amazonia. Journal of Psychoactive Drugs, 21(1) , 77-89.
9. Beck, J. (2000). MDMA in the USA: An epidemiological overview. In C. Ratsh & J. Baker (Eds.), Yearbook for Ethnomedicine and the Study of Consciousness, 6/7, 127-136.
10. Bliss, K. (1988). LSD and psychotherapy. Contemporary Drug Problems, 519-563.
11. Bravo, G. & Grob, C. (1989). Shamans, sacraments and psychiatrists. Journal of Psychoactive Drugs, 21(1), 123-128.
12. Burgess,C., O'Donohoe,A. & Gill, M. (2000). Agony and ecstasy: A review of MDMA effects and toxicity. European Psychiatry, 15(5), 287-94.
13. Calabrese, J. (1997). Spiritual healing and human development in the Native American Church: Toward a cultural psychiatry of peyote. Psychoanalytic Review, 84(2), 237-255.
14. Callaway, J. & Grob, C. (1998). Ayahuasca preparations and serotonin reuptake inhibitors: A potential combination for severe adverse interactions. Journal of Psychoactive Drugs, 30(4), 367-369.
15. Carlsson, A., Waters, N. & Carlsson, M. (1999). Neurotransmitter interactions in schizophrenia-therapeutic implications. European Archives of Psychiatry, 249(4), 37-43.
16. Cohen, S. (1971). Theories on the effects of psychomimetics. In L. Madow & L. Snow (Eds.), The psychodynamic implications of physiological studies of psychomimetic drugs (pp. 3-10). Springfield, IL: Charles Thomas.
17. Davis, W. (1985). The serpent and the rainbow. New York: Simon & Schuster.
18. Delgado, P. & Moreno, F. (1998). Hallucinogens, serotonin and obsessive-compulsive disorder. Journal of Psychoactive Drugs, 30(4), 359-366.
19. Dobkin de Rios, M. (1984). Hallucinogens: Cross-cultural perspectives. Albuquerque, NM: University of New Mexico.
20. Dobkin de Rios, M. & Smith, D. (1977). Drug use and abuse in cross-cultural perspective. Human Organization, 36(1), 14-21.
21. Fink, M. (1978). Psychoactive drugs and the waking EEG 1966-1976. In M. Lipton, A. Dimascio, & K. Killam (Eds.), Psychopharmacology (pp. 691-698). New York: Raven Press.
22. Fischbach, G. (1992, September). Mind and brain. Scientific American, Special Issue, Mind and Brain, 48-57.
23. Freedman, D. (1984). LSD: The bridge from human to animal. In B. Jacobs (Ed.), Hallucinogens: Neurochemical, behavioral, and clinical perspectives (pp. 203-226). New York: Raven Press.
24. Furst, P. (Ed.). (1972). Flesh of the gods. New York: Praeger.
25. Furst, P. (Ed.). (1976). Hallucinogens and culture. San Francisco, CA: Chandler and Sharp.
26. Glennon, R. (1990). Serotonin receptors: Clinical implications. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 14, 35-47.
27. Gold, M. (Ed.). (1994a). The new psychedelic subculture. Psychiatric Annals, 24(3).
28. Gold, M. (1994b). The epidemiology, attitudes and pharmacology of LSD use in the 1990. Psychiatric Annals, 24(3), 124-126.
29. Greer, G., & Tolbert, R. (1998). A method of conducting therapeutic sessions with MDMA. Journal of Psychoactive Drugs, 30(4), 371-379.
30. Grob, C., & Dobkin de Rios, M. (1992). Adolescent drug use in cross-cultural perspective. Journal of Drug Issues, 22(1), 121-138.
31. Grof, S. (1975). Realms of the unconscious: Observations from LSD Research. New York: Viking Press.
32. Grof, S. (1980). LSD psychotherapy. Pomona, CA: Hunter House.
33. Grof, S. (1992) The holotropic mind. San Francisco: Harper Collins.
34. Halpern, J. & Pope, H. (1999). Do hallucinogens cause residual neuropsychological toxicity? Drug & Alcohol Dependence, 53(3), 247-256.
35. Hamon M. (1984). Common neurochemical correlates to the action of hallucinogens. In B. Jacobs (Ed.), Hallucinogens: Neurochemical, behavioral and clinical perspectives (pp. 143-170). New York: Raven Press.
36. Harner, M. (Ed.). (1973). Hallucinogens and shamanism. New York: Oxford University Press.
37. Heggenhougen, C. (1997). Reaching new highs: Alternative therapies for drug addicts. Northvale, NJ: Jason Aronson.
38. Hoffmeister, F. & Stille, G. (Eds.). (1982). Psychotropic agents III. New York: Springer Verlag.
39. Hollister, L. (1984). Effects of hallucinogens in humans. In B. Jacobs (Ed.), Hallucinogens: Neurochemical, behavioral and clinical perspectives (pp. 203-226). New York: Raven Press.
40. Jacobs, B. (1984a). (Ed.). Hallucinogens: Neurochemical, behavioral, and clinical perspectives. New York: Raven Press.
41. Jacobs, B. (1984b). Postsynaptic serotonergic action of hallucinogens. In B. Jacobs (Ed.), Hallucinogens: Neurochemical, behavioral, and clinical perspectives, (pp. 183-202). New York: Raven Press.
42. Jacobs, B., & Gelperin, A. (Eds.). (1981). Serotonin neurotransmission and behavior. Cambridge, MA: MIT Press.
43. Jacobs, B. & Trulson, M. (1981). The role of serotonin in the action of hallucinogenic drugs. In B. Jacobs & A. Gelperin (Eds.), Serotonin neurotransmission and behavior. Cambridge, MA: MIT Press.
44. Jacobs, D. (1996). The use of Datura in rites of transition. In M. Winkelman & W. Andritsky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing (pp. 341-351). Yearbook of cross-cultural medicine and psychotherapy, 5. Berlin: VWB.
45. Jilek, W. (1994). Traditional healing and the prevention and treatment of alcohol and drug abuse. Transcultural Psychiatric Research Review, 31, 219-258.
46. Kruk, Z. & Pycock, C. (1991). Neurotransmitters and drugs. London: Chapman and Hall.
47. Kurland, A. (1985). LSD in the supportive care of the terminally ill cancer patient. Journal of Psychoactive Drugs, 17 (4), 279-290.
48. La Barre, W. (1970). Old and New World narcotics: A statistical question. Economic Botany, 24, 368-373.
49. La Barre, W. (1972). Hallucinogens and the shamanic origins of religion. In P. Furst (Ed.), Flesh of the gods (pp. 261-278). New York: Praeger.
50. Laughlin, C., McManus, J. & d'Aquili, E. Brain, symbol and experience toward a neurophenomenology of consciousness. New York: Columbia University Press.
51. Leary, T. (1997). Psychedelic prayers and other meditations. Berkeley, CA: Ronin Publishing Co.
52. Lukoff, D., Zanger, R. & Lu, F. (1990). Transpersonal psychology research review: Psychoactive substances and transpersonal states. Journal of Transpersonal Psychology, 22(2), 107-147.
53. Mabit, J., Giove R. & Vega J. (1996). Takiwasi: The use of Amazonian shamanism to rehabilitate drug addicts. In M. Winkelman & W. Andritzky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing. Yearbook of Cross-Cultural Medicine and Psychotherapy, 5 (pp. 257-85). Berlin: VWB.
54. MacLean, P. (1990). The triune brain in evolution. New York: Plenum.
55. Mandell, A. (1980). Toward a psychobiology of transcendence: God in the brain. In D. Davidson and R. Davidson (Eds.), The psychobiology of consciousness (pp. 379-464). New York: Plenum.
56. Mandell, A. (1985). Interhemispheric fusion. Journal of Psychoactive Drugs, 17(4), 257-266.
57. Mangini, M. (1998). Treatment of alcoholism using psychedelic drugs: A review of the program of research. Journal of Psychoactive Drugs, 30(4), 381-418.
58. Mathias, R. (1993). NIDA research takes a new look at LSD and other hallucinogens. NIDA Notes, 8(1), 6-11.
59. McKim, W. (1991). Drugs and behavior: An introduction to behavioral pharmacology. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
60. Metzner, R. (1998). Hallucinogenic drugs and plants in psychotherapy and shamanism. Journal of Psychoactive Drugs, 30 (4), 333-431.
61. Miller, N. & Gold, M. (1993). LSD and ecstasy: Pharmacology, phenomenology and treatment. Psychiatric Annals, 24(3), 131-134.
62. Naranjo, C. (1996). The interpretation of psychedelic experience in light of the psychology of meditation. In M. Winkelman & W. Andritsky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing (pp. 75-90). Yearbook of Cross-Cultural Medicine and Psychotherapy, 5. Berlin: VWB.
63. Ott, J. (1993). Pharmacotheon. Kennewick, WA: Natural Products.
64. Ott, J. (1994). Ayahuasca analogues. Kennewick, WA: Natural Products.
65. Parent, A. (1981). The anatomy of serotonin-containing neurons across the phylogeny. In B. Jacobs & A. Gelperin (Eds.), Serotonin neurotransmission and behavior. Cambridge, MA: MIT Press.
66. Parrott, A., Sisk, E., & Turner, J. (2000). Psychobiological problems in heavy "ecstasy" (MDMA) polydrug users. Drug & Alcohol Dependence, 60(1), 105-110.
67. Passie, T. (1997). Psycholytic and psychedelic therapy research, 1931-1995: A complete international bibliography. Hannover, Germany: Laurentius Publishers.
68. Praag, H. (1991). The present and future of serotonergic drugs. Human Psychopharmacology, 6, 513-519.
69. Rätsch, C. (Ed.). (1989). Gateway to inner space, sacred plants, mysticism and psychotherapy. Bridgeport, Dorset: Prisim Press.
70. Ribeiro, C. (1991). Pharmacology of serotonin neuronal systems. Human Psychopharacology, 6, 37-51.
71. Riedlinger, T. & Riedlinger, J. (1994). Psychedelic and entactogenic drugs in the treatment of depression. Journal of Psychoactive Drugs, 26(1), 41-55.
72. Roberts, T. (1999). Do entheogen-induced mystical experiences boost the immune system? Psychedelics, peak experiences, and wellness. Advances in Mind-Body Medicine, 11395-14,7.
73. Roberts, T. (Ed.). (2000). Psychoactive sacraments. San Francisco: Council on Spiritual Practices.
74. Role, L., & J. Kelly. (1991). The brain stem: Cranial nerve nuclei and the monoaminergic systems. In E. Kandal, J. Schwartz & T. Jessell (Eds.), Principles of neural science, (pp. 683-699). New York: Elsevier.
75. Ryall, R. (1989). Mechanisms of drug action on the nervous system. Cambridge, UK: Cambridge University Press.
76. Sanchez-Ramos, J., & Mash, D. (1996). Pharmacotherapy of drug dependence with ibogain. In M. Winkelman & W. Andritzky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing. Yearbook of Cross-Cultural Medicine and Psychotherapy, 5, 353-367. Berlin: VWB.
77. Schmidt, A., & Peroutka, S. (1989). S-Hydroxytryptamine Receptor "Families." Neuropsychopharmacology, 3, 2242-2249.
78. Schultes, R. (1972). An overview of hallucinogens in the western hemisphere. In P. Furst (Ed.), Flesh of the gods, (pp. 3-54). New York: Praeger.
79. Schultes, R., & Hofmann, A. (1979). Plants of the gods origins of hallucinogenic use. New York: McGraw Hill. (Reprinted 1992 by Healing Arts Press, Rochester, Vermont)
80. Schultes, R., & Winkelman, M. (1996). The principal American hallucinogenic plants and their bioactive and therapeutic properties. In M. Winkelman & W. Andritsky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing (pp. 205-239). Yearbook of Cross-Cultural Medicine and Psychotherapy, 5. Berlin: VWB.
81. Schuster, P., Lieb, R. Lamertz, C. & Wittchen, H. (1998). Is the use of ecstasy and hallucinogens increasing? Results from a community study. European Addiction Research, 4(1-2),75-82.
82. Shannon, B. (2000). Cognitive psychology and the study of Ayahuasca, In C. Ratsch & J. Baker (Eds.), Yearbook for Ethnomedicine and the Study of Consciousness, 6/7, 77-94.
83. Shulgin, A., & Shulgin, A. (1995). Phikal. Berkeley, CA: Transform Press.
84. Siegel, R. (1984). The natural history of hallucinogens. In B. Jacobs (Ed.), Hallucinogens: Neurochemical, behavioral and clinical perspectives (pp. 1-18). Raven Press: New York.
85. Siegel, R. (1990). Intoxication: Life in pursuit of artificial paradise. New York: Dutton.
86. Smith, D., & Seymour, R. (1994). LSD: History and toxicity. Psychiatric Annals, 24(3), 145-147.
87. Smith, H. (2000). Cleansing the doors of perception: The religious significance of enthenogenic plants and chemicals. New York: J. P. Tarcher.
88. Stafford, P. (1992). Psychedelics encyclopedia. Berkeley, CA: Ronin Press.
89. Wasson, R., Kramrisch, S., Ott, J. & Ruck, C. (1986). Persephone's quest: Ethnogens and the origins of religion. New Haven, CT: Yale University Press.
90. Wasson, R. (1980). The wondrous mushroom: Mycolatry in Mesoamerica. New York: McGraw Hill.
91. Werner M. (1993) Hallucinogens. Pediatrics in Review, 14(12), 466-472.
92. Winkelman, M. (1986a). Trance states: A theoretical model and cross-cultural analysis. Ethos, 14(2), 174-203.
93. Winkelman, M. (1986b). Magico-religious practitioner types and socioeconomic conditions. Behavior Science Research, 20, 17-46.
94. Winkelman, M. (1990). Shaman and other "magico-religious" healers: A cross-cultural study of their origins, nature, and social transformations. Ethos, 18, 308-352.
95. Winkelman, M. (1991). Physiological, social and functional aspects of drug and nondrug altered states of consciousness. In W. Andritzky (Ed.), Yearbook of cross-cultural medicine and psychotherapy, 1990 (pp. 183-198). Berlin: VWB-Verlag.
96. Winkelman, M. (1992). Shamans, priests and witches. A cross-cultural study of magico-religious practitioners (Anthropological Research Papers #44). Arizona State University.
97. Winkelman, M. (1996). Psychointegrator plants: Their roles in human culture and health. In M. Winkelman & W. Andritzky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing. Yearbook of cross-cultural medicine and psychotherapy, 5 (pp. 9-53). Berlin: VWB.
98. Winkelman, M. (2000). Shamanism: The neural ecology of consciousness and healing. Westport, CT: Bergin & Garvey.
99. Winkelman, M., & Andritzky, W. (Eds.). (1996). Sacred plants, consciousness and healing. Yearbook of cross-cultural medicine and psychotherapy, 5. Berlin : VWB.
100. Yensen, R. (1985). LSD and psychotherapy. Journal of Psychoactive Drugs, 17(4), 267-277.
101. Yensen, R. (1996). From shamans and mystics to scientists and psychotherapists. In M. Winkelman & W. Andritzky (Eds.), Sacred plants, consciousness and healing. Yearbook of cross-cultural medicine and psychotherapy (Vol. 5, pp. 109-128). Berlin: VWB.
102. Zanger, R. (1989). Psycholytic therapy in Europe. Newsletter: The Albert Hoffman Foundation, 1(2).
103. Zoccolillo, M., Vitaro, F., & Tremblay, R. (1999). Problem drug and alcohol use in a community sample of adolescents. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry, 38(7), 900-907.